”We hebben het er niet om gedaan, maar in dit nummer van Kerk & leven staat Franciscus behoorlijk centraal. „Welke Franciscus, de paus of de heilige?”, zult u vragen. Beiden. In ons voorgrondartikel blikken we terug op het zesde ambtsjaar van paus Franciscus, dat opmerkelijk moeizaam verliep. In onze Klapstoel interviewen we Bob Van Laer, oud-overste van de franciscanen die recentelijk Sint-Truiden verlieten. En als toetje leest u hoe de kapucijnen – die ook volgelingen zijn van Sint-Franciscus – in Herentals hulp krijgen van Landelijke Thuiszorg. Geen gebrek dus aan Franciscus, deze week.
De uitgeverijen Halewijn en Adveniat publiceerden recentelijk een boek over het zesde jaar van paus Franciscus. Kregen de vijf vorige boeken een hoopvolle titel mee (zoals Revolutie van tederheid of Zalig de armen), dan wijkt het zesde boek daar opvallend van af met de scherpe ondertitel Een bewogen en chaotisch jaar. Niet dat het allemaal kommer en kwel was, maar vlot verliep het voorbije jaar niet meteen voor de paus. De voornaamste oorzaak ligt voor de hand. Steeds weer nieuwe gevallen van seksueel misbruik door katholieke geestelijken duiken op, zowat overal ter wereld. In Vlaanderen staan we daar minder bij stil, omdat de donkerste periode – vermoedelijk – achter ons ligt. Op veel plaatsen in de wereld lijkt de bom nu pas echt te barsten.
Hoewel de paus zich al herhaaldelijk scherp uitliet over misbruik en zelfs kerkleiders uit 190 landen naar Rome riep voor overleg, lijkt hij steeds achter de feiten aan te lopen. Zelfs indien de paus erin slaagt de nodige maatregelen te nemen, kan dat niet verhinderen dat er voortdurend nieuwe gevallen – meestal uit het verleden – zullen opduiken. Het is een race die hij nauwelijks kan winnen.
We maken een sprongetje naar het interview met Bob Van Laer. Zijn analyse is scherp en doet ons schrikken: „We beleven de implosie van de Kerk, een beweging van binnenuit dus, en dat in alle
Het gaat niet om goede of slechte tijden, maar om de essentie van wat ons drijft
landen van West-Europa en Noord-Amerika. In mijn eigen leven bespeurde ik dezelfde ingrijpende veranderingen. Door de misbruikschandalen verspeelde de Kerk veel krediet. Het zal decennia duren vóór ze zich daarvan zal hebben hersteld.” Dat klinkt niet meteen opbeurend.
Moeten we nu ontmoedigd het hoofd laten hangen? Is de toestand hopeloos? Nee, want hoop is één van de pijlers van het christendom. Er is altijd hoop, hoe hard de wind ook tegenzit. Dat ziet ook Bob Van Laer: „Telkens als ik preek, bespeur ik veel openheid.” En aan het einde voegt hij eraan toe dat de Kerk missie is, dat de Kerk altijd dicht bij de mensen moet blijven en hun noden moet beluisteren.
Het gaat dus niet om de golfbewegingen van goede of slechte tijden, maar om de essentie van wat ons drijft. Het is precies op dat punt dat paus Franciscus uitblinkt. Steeds weer wijst hij ons op de naastenliefde en de barmhartigheid als de kern van het christendom. In zijn aansporing Gaudete et exsultate (Verheug u en juich) schrijft de paus: „Wij zijn allen geroepen heilig te zijn door in liefde te leven en ieder in de bezigheden van iedere dag, daar waar hij zich bevindt, een eigen getuigenis af te leggen.”
De toekomst van de Kerk hangt niet allereerst af van de gebeurtenissen van vandaag, noch van de mensen of structuren die vandaag de Kerk vorm geven. De Kerk heeft altijd een toekomst, op één belangrijke voorwaarde, dat wij allen ons blijven richten op de zin van haar bestaan, de liefde voor God en de medemens, zoals Christus het ons voordeed. Liefde brengen waar haat heerst, mild zijn in een samenleving die harder wordt, solidair zijn wanneer het egoïsme regeert, zorgzaam zijn wanneer anderen „ieder voor zich” roepen, gastvrij zijn wanneer muren worden gebouwd. Zo eenvoudig en tegelijk radicaal is de toekomst van onze Kerk. Zolang we dat pad blijven volgen, is er altijd hoop en toekomst. De eenvoud van Franciscus, de heilige zowel als de paus, wijst ons de weg.”