Kerk vernieuwt en vitaliseert

De overstromingen in Luik brachten een grote solidariteit vanuit de Kerk op gang. © Marc Allegaert

De overstromingen van juli 2021 in Wallonië zijn de opmerkelijke opener van het vijfde jaarrapport De katholieke Kerk in België 2022, met cijfers over 2021 „Ze tekenden de actualiteit in Wallonië en Vlaanderen”, zegt Jeroen Moens, een van de auteurs. „De impact in de bisdommen Luik en Namen was ontzaglijk. Naast de menselijke tol was er heel wat materiële schade. Zo werden in Luik 31 kerkgebouwen en de infrastructuur van tal van katholieke scholen getroffen. Tegelijk zagen we een structurele ondersteuning op gang komen vanuit alle hoeken van de Kerk in ons land, naast ontzettend veel individuele acties die vaak werden gelanceerd met steun van parochies.”
Meteen richt het jaarrapport de schijnwerpers op de maatschappelijke relevantie van de Kerk. „Met het rapport willen de bisschoppen transparant communiceren, wie actief zijn in de Kerk een kijk geven op wat gebeurt in de andere bisdommen, ook over de taalgrens, en de brede samenleving duidelijk maken dat we een maatschappelijke speler zijn, van solidariteitsacties tot het opnemen van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, zoals op het vlak van ecologie.”
Rode draad in het jaarrapport is de innovatie op tal van vlakken in de Kerk in ons land. „De cijfers ontkrachten het cliché dat de Kerk op sterven na dood is”, zegt Moens. „Kijk naar de vernieuwing op het vlak van digitalisering, met onder meer een digitaal aanbod bij jezuïeten en dominicanen en de kersverse dienst voor evangelisatie via nieuwe media in het bisdom Antwerpen. Qua geloofsgemeenschappen met projecten van Space for Grace in Vlaanderen en Ecclesialab, een door de UCLouvain opgericht platform dat innovatieve projecten in de pastoraal begeleidt in Franstalig België en Frankrijk. Inzake ecologie met de benoeming van een referentiepersoon voor integrale ecologie in elk bisdom in Franstalig België, waar geen koepelorganisatie zoals Ecokerk actief is.”
Een oordeel vellen, doet het rapport niet. „We geven enkel „De cijfers ontkrachten het idee dat de Kerk op sterven na dood is” cijfers, eerlijk en transparant”, benadrukt Moens. „Zo peilden we opnieuw naar de samenstelling van de bisschopsraden. Vijfenvijftig procent is priester, 23 procent of één op de vier vrouw. Vergeleken met vijf jaar terug bleef hun aandeel status quo. Dat blijft dus een werkpunt.”
Net als in de samenleving voltrekt de diversiteit zich ook in de Kerk. Twintig procent van de bedienaars van de eredienst is van buitenlandse afkomst, evenveel als in 2018. Het bisdom Antwerpen telt met de Nigeriaan Emmanuel Ikeobi de eerste vicaris uit Afrika in ons land. Het aantal anderstalige katholieke gemeenschappen in België wordt geschat op 150, waarvan het merendeel Pools (16), Filipijns (14) en Spaans (13) is, maar ook bijvoorbeeld acht Oekraïense. Voor het eerst wordt in kaart gebracht hoeveel kerken worden gedeeld met katholieke gemeenschappen en met andere christelijke erediensten (67), of werden overgedragen, vooral dan aan orthodoxe Kerken (27).
Tegelijk stijgt het aantal kerken met nevenbestemming en multifunctioneel gebruik, tot 766 in Vlaanderen. Vorig jaar werden 35 kerken onttrokken aan de eredienst, wat het aantal van de laatste vier jaar op 109 brengt. Voorts blijft de territoriale hervorming zich doorzetten, geeft Moens nog mee. „Dat parochies – 157 tijdens de laatste vier jaar, of zo’n veertigtal per jaar – worden opgeheven en opgaan in grotere pastorale verbanden is een onloochenbare ontwikkeling.”
Opmerkelijk is de stijging van het aantal uitschrijvingen uit het doopregister (5.237), een verviervoudiging tegenover 2020. „Dat heeft alles te maken met de heisa in maart 2021 na het Responsum van de Congregatie voor de Geloofsleer dat herhaalde dat de zegening van homoseksuele personen niet mogelijk is”, verklaart Jeroen Moens. Of er omgekeerd een stijging zal zijn van heropnames na de oprichting in dit najaar door de Vlaamse bisschoppen van een Aanspreekpunt Homoseksualiteit en Geloof, is voer voor een volgend jaarrapport.