Menselijkheid niet opofferen

Velen in de Kerk bleven mensen zonder papieren onafgebroken steunen. © Belga Image

Naar schatting leven er in België zo’n 150.000 mensen zonder papieren. Het gaat om mannen, vrouwen en kinderen zonder verblijfsvergunning. Hun situatie is verscheiden. Sommigen kwamen aan in ons land zonder de vereiste documenten, vaak al jaren geleden. Anderen hadden dan weer ooit een verblijfsvergunning op zak, maar die werd om één of andere reden ingetrokken. Mensen kunnen nu eenmaal onvoorstelbaar veel pech en tegenslag hebben. Ook de situatie van de kinderen van ouders zonder papieren, die hier werden geboren en hier opgroeien, is uitermate schrijnend.
Mensen zonder papieren genieten amper basisrechten en zijn bijgevolg bijzonder kwetsbaar. Omdat ze niet legaal mogen werken, lopen ze het risico te worden uitgebuit. Ze kunnen niet terugvallen op sociale zekerheid, wonen vaak in ongeschikte panden en kunnen zich niet aansluiten bij een ziekenfonds.
De commissie diaconie van de bisschoppenconferentie van België, onder leiding van de bisschoppen Jean-Pierre Delville (Luik) en Lode Van Hecke (Gent), roept nu op mensen zonder papieren, „dat ene procent van de Belgische bevolking”, niet te vergeten.
Lode Van Hecke duidt de achtergrond van het document. „De oorlog in Oekraïne en de klimaatproblematiek mogen onze aandacht niet afleiden van andere dringende kwesties”, zegt hij. „We moeten ons ervoor hoeden te leven van emotie naar emotie. De kwestie van de sans-papiers droeg altijd al de aandacht van de bisschoppen weg. Pinksteren leek ons echter een goed moment om breeduit te pleiten voor humanitaire maatregelen voor die groep, voor wie weliswaar al heel wat gebeurt, maar die ondergronds zowel als onder ons leven en werken of naar school gaan, en die dus deel uitmaken van onze samenleving.”
„Ons land verwijt ze dat ze illegaal het grondgebied zijn binnengekomen en spreekt alleen over hun terugkeer, vrijwillig als het kan, gedwongen als het moet”, stelt het document. „Erger nog, in afwachting dat ze eventueel „Als Kerk en als burgers willen we wijzen op ethische principes” het land uitgezet worden, moeten ze zien te overleven in onveilige omstandigheden die elke menselijke waardigheid tarten.”
Het kerkelijke document pleit daarom onder meer ervoor de toegang tot uitkeringen en basisvoorzieningen – huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, rechtsbijstand, sociale begeleiding – voor iedereen te waarborgen. Dat is noodzakelijk voor de kwaliteit van samenleven en de sociale cohesie die niet kan worden bereikt door een deel van de bevolking in de clandestiniteit te houden. Ook de toegang tot de arbeidsmarkt is een kwestie van gezond verstand, want in vele sectoren is er een tekort aan arbeidskrachten.
„We vermijden sloganeske taal en gingen uit van de versterking van ons samenleven”, benadrukt Lode Van Hecke. „Iedereen heeft er belang bij dat de vicieuze cirkel van uitbuiting wordt doorbroken. Structurele vragen dringen zich op, zoals nieuwe legale en veilige trajecten van migratie, soepelere gezinshereniging alsook het recht om te huwen en te leven in een gezin. Bovendien is er nood aan meer bijstand en informatie bij de verlenging van de verblijfsstatuten en moeten er volwaardige verblijfsstatuten worden gecreëerd voor bepaalde categorieën zoals erkende staatlozen en minderjarigen.”
Een pleidooi voor algemene regularisatie, een zogenoemd grand pardon, zoals sommige actievoerders verlangen, staat niet in het document. Bisschop Lode Van Hecke: „Het artikel 9bis, een verblijfsvergunning in buitengewone omstandigheden als gunst, mag geen geheim wapen blijven dat de politiek naar eigen goeddunken kan inzetten. We beseffen al te goed dat de politiek rekening moet houden met diverse spanningen. Als Kerk en als burgers willen we echter wijzen op ethische principes. Is ons standpunt naïef? Neen, want we mogen de menselijkheid nooit opofferen aan welke belangen dan ook. Vandaar onze oproep aan alle partners in het maatschappelijke veld om de mensen zonder papieren uit de vergeetput te halen.”