‘Niet enkel in de cijfers groeien’

Agbonkhianmeghe Orobator: „Jonge gelovigen maken toekomst Kerk hoopvol.” © Belga Image

„Het koninkrijk van God groeit niet louter in cijfers. Het groeit veeleer in liefde, geloof en hoop. Die groei transformeert gemeenschappen, culturen en tradities.” Dat staat te lezen in het bondige slotdocument van het eerste pan-Afrikaanse katholieke congres over theologie, samenleving en het pastorale leven, dat van 5 tot 8 december plaatsvond in Enugu, in het katholieke zuidoosten van Nigeria. Tachtig theologen, pastores en kerkleiders ontmoetten er elkaar om te palaveren. Dat is geen negatief begrip zoals bij ons, want het verwijst naar het gebruik in Afrikaanse dorpen om collectieve problemen en uitdagingen als gemeenschap te bespreken en daarbij te luisteren naar ieders inbreng.
Tijdens het congres werd er stevig gepalaverd, zoveel is duidelijk. Agbonkhianmeghe Orobator, voorzitter van de conferentie van de jezuïeten in Afrika en Madagaskar JCAM, kon zelf niet deelnemen aan het congres in zijn geboorteland, maar hij volgde het op de voet. Zijn indruk is erg positief. „Logistieke en financiële problemen evenals een gebrek aan een forum maken het niet altijd eenvoudig voor Afrikaanse theologen om elkaar te ontmoeten”, zegt hij. „Daarom was het congres zo belangrijk. Ik heb het gevoel dat we daardoor een grote stap vooruit doen.”
Armoede, slecht functionerende staten, vervolgingen en geweld, misbruik, de nood aan geloofwaardige en krachtdadige leiders die de machthebbers op hun verantwoordelijkheid wijzen. Aan uitdagingen, zowel interne als externe, heeft de Kerk in Afrika alvast geen gebrek. Pater Orobator onderscheidt drie grote werkpunten. „Allereerst moeten we inzetten op een brede samenwerking tussen kerkleiders, theologen en leken”, zegt hij. „De synodale weg die paus Franciscus wijst, is ook voor Afrika van belang. Makkelijk is dat evenwel niet. De Kerk is hiërarchisch en klerikaal. We zijn het gewend om antwoorden te krijgen van een klein aantal centrale gezagspersonen. Dat geldt voor de wereldkerk „Pastoraat moet steunen op dienstbaarheid, niet op streven naar aanzien” en dat geldt voor de Kerk in Afrika. Het congres is dan ook een teken van hoop en verandering.”
„En dan is er de nood aan betere priesteropleidingen. Daarin moet de dienstbaarheid centraal staan”, zegt pater Orobator. „Het is niet de bedoeling dat je priester wordt om je allerlei privileges toe te eigenen of dat je het doet voor aanzien en macht. Het pastoraat moet net uitgaan van de noden van de mensen. Aan taaie theologische debatten, hoe belangrijk die ook zijn, hebben zij weinig boodschap. Pastores moeten dan ook voeling hebben met de werkelijke en concrete existentiële vragen die mensen bezighouden, anders zoeken die mensen elders antwoorden.”
Waar er macht mee is gemoeid, loert steeds machtsmisbruik om de hoek. Tijdens het congres riep de Keniaanse zuster Mumbi Kigutha de Kerk in Afrika dan ook op eerst voor de eigen deur te vegen alvorens een grotere rol op te nemen in de wereldkerk. Daarmee verwees ze naar situaties van misbruik van vrouwelijke religieuzen door priesters, een probleem dat intussen ook het Vaticaan erkent.
In het algemeen benadrukte het congres de rol van vrouwen in de Kerk. „De meerderheid van de Afrikaanse gelovigen die zich met hart en ziel inzetten voor de Kerk en die dat doen uit liefde voor de Kerk, is vrouw”, zegt pater Orobator. „Daar mag de Kerk niet aan voorbijgaan. We kunnen niet doen alsof die vrouwen niets waardevols hebben bij te dragen en we moeten meer plaats toekennen aan vrouwen in de Kerk. Op dat punt lopen we als Kerk eigenlijk achter in vergelijking met de brede samenleving.”
Gelukkig zijn er ook heel wat redenen tot hoop. Zo groeit de Kerk in Afrika verbluffend snel. „Haar boodschap spreekt mensen aan, allereerst jongeren”, zegt Agbonkhianmeghe Orobator. „Samen met de inzet van de talrijke vrouwen in de Kerk en in de theologie geeft me de aanwezigheid van zo veel jonge en enthousiaste gelovigen de hoop dat de Kerk in Afrika een mooie toekomst wacht.”