Op kamp met alle godsdiensten

Op een jamboree leven scouts van diverse overtuigingen samen. © Scouts en Gidsen Vlaanderen

Van 22 juli tot 2 augustus vindt in West Virginia, in de Verenigde Staten, de 24ste World Scout Jamboree plaats, de vierjaarlijkse wereldbijeenkomst van scouts en gidsen. Lord Robert Baden-Powell (1857-1941), de geestelijke vader van scouting, wenste dat iedere scout de kans zou krijgen zo’n wereldbijeenkomst bij te wonen. Een negenhonderdtal Belgische scouts en gidsen steekt dan ook dit jaar de grote plas over.
De Engelse priester Jonathan How is als aalmoezenier mee verantwoordelijk voor het katholieke aanbod tijdens de World Scout Jamboree. „Elke dag is er eucharistieviering”, zegt How. „In Zweden in 2007 was de zondagsviering tijdens de jamboree zowaar de grootste bijeenkomst van katholieke jongeren in het land ooit. Elke jamboree voorziet bovendien in een levensbeschouwelijke kampgrond, waar werkwinkels plaatsvinden en aalmoezeniers elkaar kunnen ontmoeten. Een jamboree is de interreligieuze dialoog beleven. Katholieke scouts verbroederen er met moslims en hindoes.”
Bij ons wortelen de meeste scoutsgroepen in het katholicisme, maar hoe christelijk is de scoutsbeweging in de wereld? Oorspronkelijk bedoelde Baden-Powell scouting als een jeugdorganisatie los van enige religie of kerkelijke confessie. In de loop der jaren richtten echter net religieuze confessies scouts- en gidsengroepen op. Respectievelijk in 1930 en 1939 ontstonden het Vlaams Verbond der Katholieke Scouts en de Katholieke Vlaamse Meisjesgidsen, in 1982 samengesmolten tot VVKSM en in 2006 herdoopt tot Scouts en Gidsen Vlaanderen, met van vandaag zo’n 83.500 leden. Daarnaast is er de vanouds pluralistische FOS Open Scouting met 10.000 leden.
Twee wereldomvattende koepelorganisaties zijn de World Organisation of the Scout Movement (WOSM) en de World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS). Jan Van Reusel, woordvoerder van Scouts en Gidsen Vlaanderen, legt uit dat beide wereldbewegingen bewust pluralistisch zijn, net omdat de scoutsbeweging zo werd geboren. „De grondteksten hebben het weliswaar „‘Ask it the boy’, zei Baden-Powell. Ik geloof daar steeds meer in” over Duty to God, de plicht van iedere scout jegens God, maar de invulling daarvan ligt open en het debat erover loopt”, zegt Van Reusel. „De meerderheid van de scoutsorganisaties wereldwijd houdt vast aan dat ‘hogere ideaal’. Of dat ook een exclusieve band met een godsdienst inhoudt, hangt af van de regio. Scouts en Gidsen Vlaanderen stelde steeds dat godsdienstigheid op zich niet de bedoeling is, wel het scheppen van ruimte voor het spirituele. Scouts zijn niet op tocht naar God, maar God – en bij uitbreiding elke God – mag mee op tocht. Binnen scouting is er dus ruimte voor het spirituele en in Scouts en Gidsen Vlaanderen zijn dan ook alle levensbeschouwingen welkom.”
In Vlaanderen zit de christelijke zingeving bij veel scouts- en gidsengroepen in de genen. Hun tradities inzake rituelen en liederen zijn vaak getekend door het religieuze. Tegelijk zijn scouts bij ons kinderen van deze tijd. „Wij pleiten niet voor neutraliteit of laïciteit”, zegt Van Reusel. „Onze statuten spreken van ‘geloven in iets meer’. Wij keren religie dus niet de rug toe, maar gaan actief het gesprek aan.”
In Engeland is voor velen de scoutsgroep de enige plaats waar ze ‘mensen van God’ ontmoeten. „Vanouds is er bij ons maar één associatie”, zegt Jonathan How. „De meeste groepen zijn ook levensbeschouwelijk gemengd: anglicaans, katholiek en almaar meer niet-gelovig. Ook de aalmoezeniers in de associatie zijn interconfessioneel gemengd. Als katholieke priester ben je daarin gewoon aanwezig.”
De Wereldvereniging van Katholieke Scouts (ICCS) is dan weer bedoeld als de link tussen de twee wereldorganisaties en de katholieke Kerk. Scouts en Gidsen Vlaanderen participeert ook aan die structuur, en Werner Fierens, norbertijn van Averbode, is daarvan de Europese aalmoezenier. In de wereldbeweging ondersteunen zij het spirituele aanbod. „‘Ask it the boy’, zei Baden-Powell, kijk naar wat er leeft bij jongeren”, zegt Fierens. „Ik geloof daar steeds meer in.”