”Wat lopen de emoties tegenwoordig hoog op als het gaat over het klimaat. Op Twitter en Facebook woedt een heuse verbale oorlog tussen alle mogelijke strekkingen en kampen. Ook in familie- of vriendenkring is het klimaat een thema geworden waarmee de sfeer in een oogwenk kan oververhitten.
Alles begon met Youth For Climate, een beweging die elke donderdag tienduizenden scholieren en studenten op de been brengt. Zij hebben het klimaat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda geplaatst. Sindsdien hebben velen de neiging een uitgesproken positie in te nemen voor of tegen de jongerenbeweging. Enerzijds is er een groep die het spijbelgedrag onaanvaardbaar vindt en de tegenstelling hekelt tussen de klimaateisen van de jongeren en hun weinig ecologische levensstijl. Anderzijds is er het kamp dat elke kritiek afdoet als verzuurde oprispingen.
Zou het echt zo moeilijk zijn om zowel de verdiensten als de zwakke plekken van het jeugdige protest te erkennen? We doen een poging. Dat jongeren een belangrijk probleem hoog op de agenda plaatsen, is zonder meer positief. Dat spijbelen aanvankelijk nodig was om de nodige aandacht te trekken, was strategisch goed gezien. Dat spijbelen ondertussen eigenlijk niet meer nodig is, is ook juist. En dat jongeren de geloofwaardigheid van hun acties verhogen naarmate ze zelf ecologischer gaan leven, ligt voor de hand. We hoeven niet zwart-wit te denken om genuanceerd kritisch het belang van hun acties te waarderen.
Moeten de betogers zelf oplossingen aanreiken of is dat het werk van politici? Ook dat is geen echte tegenstelling. Waarom zou beide tegelijk niet kunnen? Een samenleving die alle heil verwacht van de overheid is even onrealistisch als een samenleving waarin burgers alles zelf moeten oplossen. De meeste politici zijn zich zeer bewust van het klimaatprobleem. Alleen verschillen ze van mening over de beste oplossingen
Karikaturen over hypocriete jongeren of verzuurde volwassenen helpen het klimaat geen meter vooruit
alsook over het gewicht van het klimaat in het totale beleid. Dat is niet zo vreemd, ook de kiezers verschillen onderling van mening. Politici zijn bovendien bezig met tientallen andere problemen – die onderling soms moeilijk verzoenbaar zijn – en worstelen met de complexiteit en de kostprijs van het klimaatbeleid. Dat belet niet dat zowel betogers als politici hun rol en verantwoordelijkheid hebben, de ene om het thema hoog op de agenda te houden, de andere om werkbare oplossingen te zoeken.
Ook de tegenstelling tussen individuele verantwoordelijkheid en structurele veranderingen is al te zwart-wit. Moeten wij met ons allen individueel klimaatvriendelijker gaan leven of moeten overheden de samenleving structureel bijsturen? Beide tegelijk natuurlijk. Zonder veranderingen ten gronde halen we het niet, maar finaal zullen 7,5 miljard mensen toch een levensstijl moeten leiden die minder CO2 uitstoot. Grootschalige aanpak en persoonlijk gedrag zijn niet tegenstrijdig, maar hebben elkaar nodig.
Nog een laatste tegenstelling: moeten we onze levensstijl aanpassen of kunnen we alle heil verwachten van (nieuwe) technologieën? Ook die antithese is fout. Alle klimaatscenario’s impliceren zowel technologische evolutie als aanpassing van onze levensstijl.
Laten we toch ophouden met die lopengravenoorlog vol valse tegenstellingen. Karikaturale slogans over hypocriete jongeren of verzuurde volwassenen helpen het klimaat geen meter vooruit. De klimaatverandering zoveel mogelijk beperken en de gevolgen zo goed mogelijk opvangen vergt een moeilijke, langdurige en helaas prijzige inspanning. Dat zal enkel lukken als we finaal tot een klimaatbeleid en -gedrag kunnen komen dat doordacht, veelzijdig en mondiaal is. Een aartsmoeilijke klus, zeer zeker, maar niettemin haalbaar. We stoppen onze energie beter in resultaatgerichtheid dan in grote emoties.”