”Waar is de tijd dat elke Vlaamse familie een nonkel pater of tante nonneke had in verre landen? Wanneer zij om de zoveel jaar het thuisfront bezochten, brachten ze exotische geschenken, spannende verhalen en intrigerende foto’s mee. Lang voor de doorbraak van televisie of internet had Vlaanderen dankzij de missies al een eigen kijkbuis die stukjes Zuiden aan het Noorden toonde.
Dat tijdperk is grotendeels voorbij. Vlaanderen zendt niet langer zijn dochters en zonen uit, onze kloosters en parochies ontvangen nu dochters en zonen uit exotische landen. In ons Dossier onderzoeken we deze week hoe het zit met Vlaamse parochiepriesters van buitenlandse origine. Dat blijken er slechts enkele tientallen te zijn. Een groot contrast met Wallonië of sommige buurlanden, waar hun aantallen oplopen tot honderden of duizenden. De Nederlandse taal is beslist een obstakel. Bovendien zijn de Vlaamse bisdommen eerder terughoudend en voorzichtig.
Het bisdom Antwerpen telt het grootste aantal buitenlandse priesters en beschikt over een eigen vormingstraject. Dat is nodig, want van de nieuwkomers wordt een grote aanpassing verwacht. De rol en status van een priester in ons land verschilt grondig van die in pakweg India of Ghana. Leken hier zijn mondiger, dragen grotere verantwoordelijkheid en eisen hun plaats op in de leiding van lokale kerkgemeenschappen. Dat is voor buitenlanders soms schrikken en altijd wennen. Omgekeerd vergt het ook een aanpassing bij de plaatselijke gelovigen. Voor alle betrokken partijen is het een leerschool in openheid, aanpassing en het overwinnen van vooroordelen. Integratie vergt altijd inspanningen langs twee kanten.
Naast die evidente uitdagingen formuleert Michel Coppin, directeur van Missio, een scherpe vraag: komen de buitenlanders als wervende missionaris naar het ontkerkelijkte
Het valt niet mee om een boodschap te verkondigen die de mensen al (menen te) kennen
Vlaanderen, of komen ze hier louter onze parochies bedienen, ter vervanging van Vlaamse priesters? Anders gezegd, komen ze het smeulende geloofsvuur opnieuw aanwakkeren of draaien ze enkel mee in het bestaande systeem?
Het lijkt erop dat de buitenlanders vooral een versterking zijn van het uitgedunde priesterbestand in onze contreien. Voorbeelden van buitenlandse parochiepriesters die daadwerkelijk een nieuwe dynamiek op gang brengen, zijn ons vooralsnog niet bekend.
Dat hoeft op zich geen probleem te zijn. Christus leerde zijn apostelen tweeduizend jaar geleden al dat Hij niet was gekomen om één volk te dienen, maar de hele mensheid. De allereerste christenen zwermden dan ook meteen uit naar alle windstreken. Mensen als Petrus en Paulus waren in de landen rond de Middellandse Zee evenzeer vreemdelingen als de huidige buitenlanders bij ons. Dat buitenlandse priesters het vandaag moeilijker hebben om missionerend te zijn, ligt natuurlijk aan het feit dat het christendom hier al anderhalf millennium bestaat. Het valt niet mee om iets te verkondigen dat de mensen al (menen te) kennen.
Tegelijk mogen we in geen geval verwachten dat buitenlanders ons priestertekort kunnen komen oplossen. De tijd van grote priesterweelde is voorbij en komt niet terug. We moeten leren roeien met de riemen die we hebben, waarbij leken een groter engagement opnemen en meer verantwoordelijkheid dragen, in een ruimere samenwerking in grotere pastorale verbanden.
De bisdommen in Vlaanderen opteren voor een bescheiden en realistische aanwezigheid van buitenlandse priesters in onze parochies en dat is een wijze keuze. De aanwezigheid van nieuwkomers is geen mirakeloplossing, maar daagt ons wel uit open en gastvrij te zijn. Misschien is dat op zich al voldoende zinvol, zonder dat we voorts al te grote verwachtingen moeten koesteren.”