”De kans is klein dat u ooit hebt gehoord van het Nationaal Park Weerribben-Wieden. Dat is een natuurgebied in de Nederlandse provincie Overijssel, drie tot vier uur rijden vanuit Vlaanderen. Het park is een aaneensluiting van beken, vaarten en meren, met een rijke fauna en flora. Tussen de rietvelden ziet u ooievaars en watervogels. Met een beetje geluk spot u een otter. U kunt die wateren afvaren met een bootje en genieten van het weidse landschap, af en toe onderbroken door charmante dorpjes vol rieten daken. Fietsen kan er uiteraard ook, we zijn nu eenmaal in Nederland.
Dat alles klinkt idyllisch en dat is het ook. Tot u in Giethoorn komt. Reisgidsen verzekeren u dat u dat dorpje moet bezoeken en het werd ons bevestigd door menige Nederlander. Er werd ons een parel van een dorp beloofd, dat zowaar de bijnaam ‘Venetië van het noorden’ koestert. De realiteit was ontnuchterend. Het piepkleine dorp wordt namelijk overrompeld door toeristen. Chinezen, Indiërs, Russen, Amerikanen – de hele wereld strijkt er neer. Het dorp is een pretpark geworden. Fietsers staan er in de file, bootjes botsen tegen elkaar. Potsierlijk.
Hoe kan dat nu? Omdat we in een tijdperk leven waarin alles wordt gehypet. Iedereen wil hetzelfde doen en zien. Toonaangevende reisgidsen, tijdschriften of bloggers vertellen ons wat tegenwoordig ‘hot’ is en vervolgens reppen we ons massaal daarheen. Een reis is dan niet langer bedoeld om rust en ontspanning te vinden, maar om achteraf te kunnen zeggen dat we ‘er’ ook waren. Een stevige portie selfies moet die prestatie kracht bijzetten.
Populaire steden ervaren dat soort kuddetoerisme steeds vaker als een regelrechte bedreiging. Inwoners van hotspots zoals Barcelona, Venetië of Amsterdam klagen steen en been. Steden worden onleefbaar omdat ze overrompeld worden. De tijd dat je zulke plekken echt kon beleven, is voorbij, want ze zijn grotendeels ingepalmd
Ons kuddegedrag, liefst zo goedkoop mogelijk, is een model dat tegen zijn limieten botst
door winkels, restaurants en attracties die louter voor toeristen zijn bedoeld. Tien jaar geleden was de Portugese hoofdstad Lissabon een heerlijke bestemming, vandaag rijden toeristen u omver in een tuktuk, een transportmiddel dat eigenlijk in Azië thuishoort.
Tegelijk is mijn jammerklacht natuurlijk hypocriet. Ik ben namelijk zelf één van die toeristen. U misschien ook. Dat plaatst ons voor de verantwoordelijkheid om grondiger na te denken over ons reisgedrag. Moeten we absoluut overal geweest zijn? Laten we ons niet te veel een levensstijl opdringen die we niet echt nodig hebben? Er zijn heel wat alternatieven voor de populaire vakantiebestemmingen. De Italiëliefhebber die Venetië, Firenze of Rome links laat liggen, krijgt de kans om minder bekende parels als Urbino of Orvieto te ontdekken, om maar een voorbeeld te geven. Wie zijn eigen weg durft te gaan, ontdekt schatten die de glossy magazines (nog) niet kennen.
We moeten ook verantwoordelijker omspringen met ons verplaatsingsgedrag. Spotgoedkope vluchten naar alle uithoeken van Europa, dat kan niet kloppen, daar schort wat aan. Sommigen voorspellen het einde van die waanzinnig lage prijzen. Dat zou zowel maatschappelijk als ecologisch een goede zaak zijn, ook al pruttelt onze portemonnee tegen.
Het kuddegedrag, met z’n allen naar dezelfde plek, liefst zo goedkoop mogelijk, is een model dat tegen zijn limieten botst. Het maatschappelijke verzet zal groeien, de ecologische kost wordt ondraaglijk, steden zullen beperkingen opleggen. Wedden dat er vroeg of laat quota komen in plaatsen zoals Venetië? We kunnen dan protesteren, of we kunnen die evolutie benutten om weer echt op zoek te gaan naar de rust die een vakantie eigenlijk moet bieden.
Ga dus maar eens fietsen of varen in de Weerribben-Wieden. Geniet er met volle teugen van de natuur en de stilte. Zolang u maar in een wijde boog om Giethoorn vaart.”