‘Jongeren willen meer gezag’, las ik in de krant. Het artikel berichtte over de Nederlandse jongerenbeweging happyChaos, die in Amsterdam een druk bijgewoonde bijeenkomst over Het nieuwe gezag had georganiseerd. Een intrigerend gespreksthema, ongetwijfeld. Is de ‘jeugd van tegenwoordig’ immers niet bij uitstek een asociale en zelfingenomen generatie die gezag en respect liever aan haar laars lapt? Blijkbaar niet dus. „We zijn te ver doorgeschoten in onze vrijheden”, zei Fabian Streefland, 22 en voorzitter van happyChaos. Volgens hem moet de huidige generatie van vijftien- tot drieëntwintigjarigen dringend op zoek „naar nieuwe en bruikbare vormen van gezag en autoriteit, want gezag schept vrijheid”.
<br>Ook vroeger onderzoek van de K.U.Leuven dat in opdracht van de Vlaamse regering onder Vlaamse twaalf- tot achttienjarigen werd uitgevoerd, leerde dat de meeste jongeren gezag en discipline belangrijk vinden. Meer dan de helft van de ondervraagden noemde orde, gehoorzaamheid en eerbied het belangrijkste wat kinderen moeten leren. Dat alles belet niet dat de media geregeld berichten over het agressieve publieke gedrag van jongeren. Als reactie daarop klinkt de roep naar zwaardere straffen, strengere leraren en andere maatregelen die verwijzen naar het dwingende gezag van vóór de jaren 1960.
<br>De situatie van de huidige jongeren is een complex cultureel fenomeen en de problemen kunnen niet worden opgelost door de klok een halve eeuw terug te draaien. In De grenzeloze generatie, dat eind 2009 verscheen, stellen de onderzoekers Frits Spangenberg en Martijn Lampert vast dat de Nederlandse generatie jongeren (van vijftien tot drieëntwintig) zelfingenomen is en sterk gefascineerd door uiterlijkheden, kicks en status. Maar een mens wordt niet als een genotzuchtige individualist geboren. Waar pikken de jongeren die levensstijl dan op? De auteurs wijzen hiervoor met de vinger naar de oudere generaties, de babyboomers, die het vrijheid-blijheid- en eeuwig-jong-ideaal hebben omarmd en voor wie opvoeden met gezag taboe was.
<br>Als er nog nauwelijks grenzen worden gesteld en kinderen geen duidelijk voorbeeld meer krijgen, moeten die zelf hun levensrichting zoeken en vooral assertief zijn. Velen kunnen dat evenwel niet aan. Spangenberg en Lampert zien dan ook een tweedeling. Er is een pragmatische groep jongeren, met wie het allemaal wel goed komt. Ze volgen een hogere opleiding en zijn voldoende onafhankelijk en mondig. Tegenover hen staat een even grote groep die het moeilijk heeft met de complexiteit van deze samenleving. Deze jongeren vragen om richting en houvast, snakken vaak naar gezag en hebben nood aan goede voorbeelden. Doordat ze structuur en duidelijkheid missen, kampen ze almaar meer met problemen waarop hulpverleners geen vat krijgen: absenteïsme op school, overconsumptie, zwaarlijvigheid, schulden, drugs en alcohol.
<br>Onze samenleving moet er zich dringend rekenschap van geven dat opvoeden een zaak van allen en van alle generaties is. Het is goed dat grootouders benadrukken hoe het vroeger was, dat ouders grenzen stellen en dat jongeren houvast en structuur leren verwerven. Marketingmanagers moeten zich bewuster zijn van hun verantwoordelijkheid bij het communiceren met jongeren. Ook de politici moeten hun rol spelen. „Een minister die twittert dat hij nasi gaat eten en op die manier de kloof met de burger probeert te dichten, hoeven we niet”, zei Streefland van happyChaos. „Politici zijn te hard bezig met gezien worden, alles is geregisseerd en gemaakt. Daar prikken we zo doorheen.” Politici die zich in deze verkiezingstijd over de vraag buigen hoe ze jongeren kunnen aanspreken, nemen deze waarschuwing beter ter harte.
Column