Paus Benedictus XVI wordt vrijdag 83. Vijf jaar geleden, op 19 april 2005, werd hij als opvolger van Joannes-Paulus II tot paus verkozen – zie ons dossier op bladzijde 12 en 13. Die dubbele verjaardag zal in Rome wellicht niet uitbundig worden gevierd. De paus gaat zichtbaar gebukt onder de vele schandalen rond seksueel misbruik, die recentelijk zijn losgebarsten. Ze hebben de Kerk niet alleen in een morele crisis gedompeld, ze hebben de paus ook persoonlijk diep gekwetst. Temeer daar de media zijn integriteit onge-nuanceerd ter discussie hebben gesteld. Voor de paus is het een kruis dat ongetwijfeld zwaar is om dragen.
<br>Nu al staat vast dat 2010 in de levensgeschiedenis van Benedictus XVI als een annus horribilis, een verschrikkelijk jaar, zal worden geboekstaafd. Al verliepen ook de voorbije vijf jaren niet rimpelloos. In 2006 was er het dispuut met de moslims na een lezing van de paus in Regensburg. Het jaar daarop veroorzaakte hij veel ongenoegen door de Tridentijnse liturgie opnieuw overal toe te laten. In 2009 ontstond er heisa naar aanleiding van de toenadering tot de aanhangers van de overleden Franse bisschop Marcel Lefebvre. Een van die traditionalistische bisschoppen bleek het bestaan van de holocaust zonder meer te ontkennen. Een omstreden uitspraak over het gebruik van condooms in de strijd tegen aids, het binnenhalen van ontevreden anglicanen en de publicatie van een eerste omvangrijk rapport over kindermisbruik door geestelijken in Ierland, maakten dat de Kerk feitelijk nooit uit de media is geweest.
<br>Helaas was die berichtgeving doorgaans negatief gekleurd. De paus had hoe dan ook al zijn reputatie tegen hem, en bovendien blinken de media nu eenmaal niet uit door een genuanceerde berichtgeving. In onze mediasamenleving is alles wit of zwart, er is weinig of geen oog voor grijs. Alle pauselijke tussenkomsten waarop ook maar één woord kritiek kon worden geuit, werden dan ook van de meest negatieve commentaren voorzien. Aan de positieve punten van Benedictus’ beleid daarentegen werd veel minder of zelfs helemaal geen aandacht besteed. Ten onrechte. Benedictus’ drie encyclieken getuigen van een grondige reflectie op het christen-zijn, op waarheid, tolerantie en liefde, en op de taak van de Kerk en haar opdracht voor de samenleving. Opmerkelijk was ook de publicatie van Benedictus’ boek over Jezus – naar eigen zeggen de neerslag van een lange persoonlijke zoektocht „naar het gelaat van de Heer”. Het lijdt geen twijfel dat zijn geschreven oeuvre noopt tot een grondige bezinning over de kern van ons geloof en over de uniciteit van het christendom. Het werpt ook een ander licht op zijn mens- en wereldvisie, die niet altijd even pessimistisch overkomt als op het eerste gezicht uit zijn toespraken blijkt.
<br>Misschien knelt daar het schoentje. Benedictus XVI is allereerst een academicus en denker. Het leiden van een omvangrijk bestuursapparaat lijkt hem minder goed te liggen. Feit is dat een aantal ‘regiefouten’ die aan de curie zijn toe te schrijven, de paus geen goed hebben gedaan. Gezaghebbende kardinalen als Kasper, Vingt-Trois en Schönborn hadden het recentelijk nog over „managementproblemen” en „verkeerde communicatiestrategieën”. Bovendien kan de paus het vele werk steeds minder aan en de gevolgen daarvan worden almaar scherper voelbaar. Het is ook niet niks natuurlijk. Kardinaal Ratzinger had op zijn 75ste evengoed met pensioen kunnen gaan en dan was hij wellicht nooit paus geworden. In 2005 stond hij evenwel voor stabiliteit en continuïteit. Voor anderen was hij een gezagsvol overgangsfiguur. De huidige crisis plaatst hem nu op zijn 83ste voor een bijna bovenmenselijke opdracht
<br>
Column