Eerst was er het bericht dat een hogeschool in Anderlecht de lessen moest verhuizen, omdat haar studenten op straat voortdurend door jeugdbendes werden lastiggevallen. Daarna was er, op zaterdag 31 januari, de schietpartij in Laken waarbij een politie-patrouille met een kalasjnikov werd beschoten – een agent kreeg drie kogels in het been. Het zijn maar twee voorbeelden van de vele ongeregeldheden en gewelddadige incidenten waarmee een grootstad als Brussel geregeld wordt geconfronteerd (zie ook bladzijde 8).
<br>Wat in Brussel gebeurt, valt niet zomaar te reduceren tot een paar kleine incidenten. Net als andere Europese grootsteden kampt onze hoofdstad met een rist maatschappelijke spanningen – vooral door de immigratie, die leiden tot een explosieve mix van sociale achterstelling en gebrekkige huisvesting en zorg. De frustratie is groot. Autochtonen ergeren zich dagelijks aan allochtone jongeren die doelloos op straat rondhangen en zich bovendien vaak in de marge van de kleine criminaliteit bewegen. Allochtone jongeren klagen op hun beurt over discriminatie in het onderwijs, op de arbeidsmarkt en in de huisvesting, en over de vele pesterijen door de politie. Ze voelen zich tweederangsburgers die wel mogen kijken naar wat de consumptiemaatschappij biedt, maar niet de middelen krijgen om daar volwaardig mee van te genieten. Die onmacht zetten ze vaak om in agressie en vernielzucht.
<br>Toch biedt geweld nooit een oplossing. Integendeel, het speelt alleen in de kaart van extremisten en criminele bendes die chaos en maatschappelijke ontwrichting nastreven. In sommige Brusselse wijken – de zogenaamde no go zones – is het nu al zo dat vooral de chaos regeert. Daartegenover staat dat we moeilijk kunnen ontkennen dat alle grootse ideeën over de maakbaarheid van de samenleving, zoals we die de afgelopen decennia in de praktijk hebben getracht te brengen, deels zijn mislukt. Ambitieuze pogingen om de sociale achterstand weg te werken, hebben er soms toe geleid dat het sommige wijken slechter verging, doordat ze averechtse prikkels veroorzaakten. Ook het ‘pamperen’ van allochtonen door straathoekwerkers leverde op lange termijn niet de gewenste resultaten op.
<br>Vast staat dat onderwijs, vorming en werk cruciaal blijven om de samenlevingsproblemen in onze grootsteden op te lossen. Recente cijfers voor Brussel daarover ogen evenwel schrijnend. Maar liefst een op de drie jonge Brusselaars, doorgaans laaggeschoold, is werkloos. Het aantal spijbelaars in het onderwijs is enorm. Begin dit schooljaar waren ruim zesduizend leerplichtigen ‘vergeten’ zich in een school in te schrijven. We zijn inmiddels februari en 617 van hen zijn nog altijd niet ingeschreven. De ervaring leert dat wie zich aan schoolverzuim bezondigt, vaak in de jeugdwerkloosheid en/of in de marginaliteit terechtkomt. Vandaar is het maar een kleine stap naar de criminaliteit. Onze politici dragen hier een verpletterende verantwoordelijkheid.
<br>Samen-leven is een proces van lange adem. Een samenleving opbouwen evenzeer. ,,We staan nog maar aan het prille begin van verschillende culturen die samenleven en werken, maar ook samen geloven en bidden’’, vertelde Jan Claes, de pastoor van de Anderlechtse wijk Kuregem, destijds in een interview met kerk & leven. Hij had het onder meer over de uitzichtloosheid van veel mensen rondom hem en over het engagement van zijn Kerk in de achterstandswijken. Want zoveel is zeker: ondanks alle wantoestanden blijft het evangelie in Kuregem op straat zichtbaar. Reden te meer voor de hele geloofs-gemeenschap om de situatie in Brussel ter harte te nemen.
Column