De nasleep van de dubbele moord in Halen – op Shana Appeltans (18) en haar vriend Kevin Paulus (22) – houdt ons een momentopname van onze samenleving voor: ons onbegrip voor dood en geweld, de verwondering over de nabijheid van het kwaad, de behoefte aan troost, de kerk als uitingsplek bij uitstek voor verdriet en medeleven, en, tot slot, de dubieuze rol van vele media die – het oude adagium ‘misdaad verkoopt’ indachtig – de wereld een tijdlang schaamteloos reduceerden tot wat in Loksbergen, de woonplaats van de dader en van het vrouwelijke slachtoffer, gebeurde.
<br>Mensen sterven op velerlei manieren. Een van de misdadigste en absurdste is wanneer onschuldigen brutaal worden afgemaakt. Zo’n daad gaat zodanig tegen alle redelijkheid in, dat we er het begrip ‘zinloos geweld’ voor hebben bedacht – alsof geweld in de meeste andere gevallen ook niet zinloos is. Marc Dutroux, de Franse seriemoordenaar Michel Fourniret, de raid van Hans Van Themsche in Antwerpen, de vermoorde baby’s en hun opvangmoeder in een crèche in Dendermonde, de dubbele moord in Halen en alles wat gebeurde zonder het grote nieuws te halen... Telkens weer verbazen we ons over de gewelddadigheid waartoe de mens in staat is. Na de moorden in Halen logen de krantenkoppen er dan ook niet om: „Geen mens die dit begrijpt”, „De doder van wie niemand het dacht”, enzovoort.
<br>Het blijft een feit dat je niet in de ziel van je medemens kunt kijken. Dat is moeilijk te aanvaarden voor de hedendaagse mens die rotsvast gelooft in de maakbaarheid van het geluk en die het kwaad en allerlei storende ongemakken, liever uit zijn leven verdringt. Een groot deel van de tijdschriften- en boekenwereld teert op deze nooit eerder geziene egocultuur. Maar ook al worden we met psychologische en filosofische tips voor een geslaagd leven overstelpt, het lijkt er sterk op dat we daar almaar verder van verwijderd raken.
<br>De democratisering en de groei van de welvaartsstaat hebben de afgelopen vijftig jaar ongetwijfeld bijgedragen tot een meer humane samenleving. Geweld en brutaliteit zijn daardoor evenwel niet uit de samenleving verdwenen. Integendeel, alles wijst erop dat ze een nieuw onderkomen hebben gevonden. Er is een enorme fascinatie voor geweld in de media, tegelijkertijd is er een onmiskenbare toename van kleine criminaliteit, van drugsproblemen, van verkeersagressie, van voetbalhooliganisme en noem maar op. Zelfs een televisiespelletje als De Slimste Mens ter Wereld maakt op het internet volkomen irrationele en halfhysterische reacties los.
<br>Wie zijn de aanstokers? Onder hen ongetwijfeld mensen van alle slag en van alle leeftijden, ook keurige huisvaders en -moeders, die gewoon de behoefte voelen om even te schelden. Het beschavingsvernis vertoont duidelijk barsten.
<br>,,We zijn allen schuldig aan alles en voor allen, en ik nog meer dan de anderen’’, zegt een van de hoofdpersonages uit Dostojevski’s De gebroeders Karamazov. Bij een dramatische gebeurtenis, zoals in Halen, past geen overvloed aan woorden, veeleer bescheidenheid, zwijgzaamheid, het besef niet beter te zijn dan de anderen. En voor gelovigen het gebed. Waarin we onze hoop op een wereld zonder geweld aan Hem toevertrouwen.
Column