De voorbije weken, zoals zovele anderen, ook wel eens wakker gelegen van de toekomst van uw spaarcenten? Bij vele ouderen hoorde ik verwijzen naar verhalen over het failliet van de Bank van de Boerenbond in de tussenoorlogse periode. Of dook het spookbeeld van de operatie-Gutt, van meteen na de Tweede Wereldoorlog weer op. Sindsdien is er natuurlijk veel veranderd in de financiële wereld. Toch maakte de wereldwijde crisis duidelijk dat er wel degelijk iets fundamenteels fout zit.
<br>Zeker, er is de niet te loochenen verantwoordelijkheid van de bankiers. Via ingewikkelde mechanismen waarin niemand nog klaar ziet, slaagden zij erin de illusie te wekken dat er veel geld te verdienen valt enkel door financiële transacties. Dus zonder dat er arbeid, goederen of echte diensten tegenover staan. Kapitalisme op zijn best. De brandstof om die motor draaiende te houden, is onze ongebreidelde hebzucht. Steeds meer willen hebben. Toegegeven, als simpele spaarders lieten we ons ook graag verleiden om ons graantje mee te pikken.
<br>Een even kwalijke ontwikkeling is de ongebreidelde kredietcultuur waarin we zijn verzeild. Eertijds kwam enkel een goed bestudeerde investering in aanmerking voor een kredietlijn. En voor de gewone burger bleef die doorgaans beperkt tot het verwerven van een eigen huis. Inmiddels is het aanbod van de kredietverstrekkers bijzonder creatief verruimd. Aangejaagd door een niet te stuiten publiciteitsmachine, worden we onophoudelijk verleid om ervan gebruik te maken. Het zijn intussen al lang niet meer de duurzame verbruiksgoederen zoals een wagen die hiervoor in aanmerking komen. Vaak volstaat een eenvoudig telefoontje om een kredietlijn te openen. Zonder al te veel plichtplegingen kun je een kredietkaart krijgen. Zelfs meerdere. De grote winkelketens hebben hun eigen betaalkaarten om het de consument nog makkelijker te maken. Kopen wordt inderdaad bijzonder makkelijk. Zelfs zonder geld op zak. Het plastic kaartje volstaat. Terugbetalen is dat vaak veel minder. Almaar meer mensen raken verstrengeld in een kluwen van openstaande kredieten. Al te vaak blijken de zwaksten en de armsten die ook hier het meest kwetsbaar. Zij zijn de eerste slachtoffers van een spiraal waarin het ene krediet dient terugbetaald met een nieuw. Ze komen terecht in een uitzichtloze situatie waarin zelfs schuldbemiddeling niet langer soelaas brengt. In naam van het heilige consumeren wordt de molen echter draaiende gehouden.
<br>Het lijkt hoog tijd om ons kritisch te bezinnen over dit hele systeem. Of we als christenen daarover dan wel iets kunnen zeggen? Ik verwijs hierbij graag naar De Nieuwe Katechismus van de Nederlandse bisschoppen. Intussen al meer dan veertig jaar oud, en misschien wat belegen geformuleerd, maar daarom niet minder behartenswaardig. „Men zoekt meer mens te worden dan anderen, niet door beter te zijn, maar door meer te hebben. Dit is een der algemeenste dwaalwegen van de mensheid. Wij allen zijn er enigszins door aangetast van kindsbeen af, ook de zogenaamde goede mensen. Het is een der grote doorbraakplaatsen van de ‘zonde der wereld’. Een der taaiste belemmeringen van het Rijk Gods.”
<br>Willen we meewerken aan de verwezenlijking van het Rijk Gods, dan moeten we inderdaad de moed hebben om de geldende economische ordening in vraag te stellen. En wellicht is het goed daarbij ook in eigen hart te kijken.
<br>
Column