Het voorbije bezoek aan de Verenigde Staten heeft het beeld van de huidige paus gevoelig bijgesteld. De vroegere ‘pantserkardinaal’ had zich als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer een ijzeren imago van onverzettelijkheid opgebouwd. In de Nieuwe Wereld liet hij zich midden april kennen als een echte herder.
<br>Over Benedictus’ achtste buitenlandse reis hing van bij de eerste aankondiging als een donkere schaduw de pijnlijke herinnering aan het seksuele misbruik door priesters in het verleden. Dit schandaal stortte de Amerikaanse Kerk in 2002 in een diepe crisis. Verlies van geloofwaardigheid, kerkverlating en financiële problemen waren het gevolg.
<br>Al in het vliegtuig op de heenreis liet Benedictus XVI er geen twijfel over bestaan. Hij zou het onderwerp niet uit de weg gaan. Aan de meegereisde journalisten verzekerde hij zich diep te schamen en dat alles in het werk diende gesteld „opdat dit in de toekomst niet meer kan gebeuren”. Tijdens zijn bezoek zelf kwam de paus er tot drie keer toe op terug, telkens in ondubbelzinnige bewoordingen, helder geargumenteerd.
<br>Een oppervlakkige toeschouwer zou dit kunnen afdoen als goedkope retoriek in het kader van een charmeoffensief, in de hoop het geschonden vertrouwen te herstellen. Zeker, dat laatste aspect zal ongetwijfeld hebben meegespeeld. Op zich is daar overigens ook niets oneerbaars aan. Maar Benedictus ging nadien niet over tot de orde van de dag. Hij ging verder en engageerde zich persoonlijk in deze onverkwikkelijke episode uit de Amerikaanse kerkgeschiedenis. Dat alles was niet aangekondigd in het reisprogramma. Toch maakte hij ruim tijd om vijf slachtoffers van seksueel misbruik uit het aartsbisdom Boston persoonlijk te ontmoeten.
<br>Een moedig gebaar was dat, dat we geenszins mogen onderschatten. De ontmoeting met slachtoffers en hun verhaal over het misbruik beluisteren is hoogst confronterend. Ze kan geen enkele kerkleider onberoerd laten, hoorden we meermaals van Belgische bisschoppen, toen in de nasleep van de affaire-Dutroux ook in de Vlaamse Kerk gevallen van seksueel misbruik aan het licht kwamen.
<br>De geste van Benedictus is om meerdere redenen belangrijk. Vooreerst voor de vijf slachtoffers zelf. Luidens getuigenissen van hulpverleners en slachtoffers, die we vroeger nog hebben ontmoet, is de erkenning van het aangedane onrecht door de hiërarchische overste voor de meesten onontbeerlijk om het proces van verwerking te kunnen inzetten. Het ontvangen en beluisteren van die vijf uit Boston, kan representatief zijn voor allen die binnen het instituut op dat vlak ooit onrecht zijn aangedaan. Dat is symbolisch uitgedrukt door Benedictus een boek te overhandigen met de voornamen van alle gekende slachtoffers uit het aartsbisdom Boston.
<br>Benedictus’ moedige optreden mag hopelijk alle verantwoordelijken tot voorbeeld strekken om niet om hun verantwoordelijk heen te lopen. Zo kan het pausbezoek aan de Verenigde Staten de aanzet vormen tot een proces van heling en genezing voor iedereen die ooit in pastoraal verband is misbruikt. En ook een kantelpunt om die verschrikkelijke episode af te sluiten.
<br>
Column