Een tijdje terug nam ik deel aan een congres over religieuze informatie in de media. We zaten er bijeen voor een interessante uitwisseling, journalisten uit binnen- en buitenland met kerkelijke gezagsdragers en woordvoerders. Er klonk daar in Namen een optimistisch geluid over de plaats en aandacht voor religie in media en samenleving. Het was wel duidelijk, religie was weer op het wereldtoneel verschenen.
<br>
<br>Lang duurde mijn optimisme niet. Amper een paar dagen nadien kreeg het een domper opgezet. In het Nederlandse dagblad Trouw betoogde de conservator van het Museum voor Religieuze Kunst in Uden met grote stelligheid het tegendeel. „Het geloof is niet terug. Geen enkel bevolkingsonderzoek staaft dit en mijn vrienden staan nog altijd gereserveerd tegenover mijn katholicisme – ‘knettergek’!” Volgens hem staat niet het geloof, maar de islam op de agenda. En het debat over de islam kleurt en voedt het debat over het geloof.
<br>
<br>De stelling stemt tot nadenken. Inderdaad, vooral sinds de aanslagen van 11 september 2001 (9/11) beroert de vermeende band tussen islam en terrorisme de gemoederen. En stuurt de discussie over de plaats van de godsdienst in de samenleving. Daarbij moet ik onwillekeurig terugdenken aan het allerheiligencongres in Koekelberg van vorig jaar. Het zorgde voor enthousiasme in kerkelijke kringen. Gelovigen konden zonder terughoudenheid hun geloof tonen in de hoofdstad en hun verwevenheid met het Brusselse stadsweefsel laten oplichten. Maar ook toen hoorde je een bijklank voor de steun van sommige politici. „Het is goed dat niet enkel de islam zich publiek in onze stad manifesteert. Ook christenen mogen zich laten horen en zien.” Alleen als tegenwicht voor de islam?
<br>
<br>De analyse van de Udense conservator zou wel eens correct kunnen zijn. Religie is misschien wel terug op het wereldtoneel van politiek en media, maar daarom is het geloof nog niet terug in de harten van de Belg. In dat laatste voel ik me bevestigd door de enquête van het christelijke opinieweekblad Tertio. Het blad vroeg de nieuwverkozen federale kamerleden naar hun religieuze overtuiging. Ondanks herhaald aandringen was amper 43 procent – en dan nog deels anoniem – bereid de vragen te beantwoorden. Waarom zoveel terughoudendheid? Wat een verschil overigens met de ons omringende landen. Bij een gelijkaardige rondvraag in Nederland was de bereidheid 100 procent. Zelfs in Frankrijk, toch het prototype van een lekenstaat, waren alle presidentskandidaten vorig jaar op één na bereid een veel indringender reeks vragen te beantwoorden van het blad La Vie.
<br>
<br>In België zijn we dus lang nog zo ver niet. Religie staat dan misschien wel weer op de kaart. Vrij en onbevangen uitkomen voor je geloof blijkt nog verre van vanzelfsprekend. Zolang politici zich moeten schromen hun religieuze overtuiging prijs te geven uit schrik voor negatieve gevolgen voor hun carrière, is er nog een lange weg af te leggen. Het open en verdraagzame actief pluralisme laat nog op zich wachten. De heropleving van de actieve geloofsbeleving evenzeer. Gelukkig zijn er de vele initiatieven van geloofsopvoeding en catechese. Ongetwijfeld moet de kentering daarvan komen.
<br>
Column