Het is voor kerk & leven, dat ruim een week voor verspreiding wordt gedrukt, een bijna onmogelijke opgave de actualiteit van de afgelopen weken samen te vatten. Vooreerst was er de biecht van kardinaal Godfried Danneels over zijn ontmoeting met het slachtoffer dat door bisschop Roger Vangheluwe is misbruikt. De kardinaal gaf ootmoedig toe dat hij meer en beter naar het slachtoffer had moeten luisteren en dat hij bisschop Vangheluwe tot ontslag had moeten aansporen. Hij zei ook dat hij tijdens dat gesprek allereerst de verzoening binnen de familie op het oog had gehad. Door die welwillendheid werd hij nadien meegesleurd in een pijnlijke controverse waarbij zijn integriteit werd aangevochten.
<br>De affaires van de voorbije maanden, de huiszoekingen op het aartsbisdom en bij hem thuis, en de manier waarop de media hem aanpakten, hebben kardinaal Danneels sterk aangegrepen. Ondertussen weten we dat Operatie Kelk een groot mediaspektakel was waarbij de kardinaal helemaal ten onrechte werd geviseerd. Niet voor niets verklaarde de Kamer van Inbeschuldigingstelling de huiszoekingen van 24 juni onwettig. Tot spijt van sommige media die insinueerden dat die beslissing was ingegeven door duistere krachten die niets met waarheid en gerechtigheid te maken hebben. Danneels’ mea culpa en zijn relaas over zijn ondervraging door het gerecht, getuigen alvast van meer respect en sereniteit.
<br>Hiermee praten we de fouten van de Kerk geenszins goed. De feiten zijn daarvoor te ernstig, zo bleek nogmaals uit het rapport van kinderpsychiater Peter Adriaenssens, de voormalige voorzitter van de Commissie voor seksueel misbruik in pastorale relaties (lees daarover ook op bladzijde 10). De vele getuigenissen wijzen op wijdverbreide misstanden in katholieke instellingen en parochies. De feiten dateren bijna allemaal van begin jaren 1950 tot eind jaren 1980, met uitschieters in de jaren 1960 en 1970. Het was een tijd waarin de klerikale zelfverzekerdheid priesters boven alles en iedereen verhief, waarin de permissieve maatschappij aan haar opmars begon en seksuele taboes sneuvelden. Maar het was ook een tijd waarin incest en andere vormen van seksueel misbruik binnenskamers werden gehouden. Vaak wou de familie niet dat de feiten bekend raakten. Bovendien werden slachtoffers in het pre-Dutroux-tijdperk nauwelijks gehoord. In die zin heeft de hele samenleving schuld aan dat verleden vol verzwijgen, al pleit ook dat de Kerk niet vrij. Elke vorm van misbruik waarbij haar bedienaars of haar instellingen zijn betrokken, maakt haar boodschap ongeloofwaardig.
<br>De crisis die de affaire-Vangheluwe binnen onze Kerk veroorzaakt, zal jarenlang haar tol eisen. De verwarring en de verdeeldheid onder de gelovigen is groot. Op hun persconferentie van 13 september benadrukten de bisschoppen dat ze radicaal met het verleden willen breken, dat ze het leed van de slachtoffers ernstig nemen en dat er extra maatregelen komen om malafide priesters en religieuzen te bestraffen. De oprichting van een efficiënt werkend Centrum voor erkenning, heling en verzoening kan daartoe een krachtig signaal zijn. Hoe dan ook moeten we door een louteringsfase en dat betekent onder meer boete en berouw. Twee begrippen die de Kerk na aan het hart liggen, maar hoe gaat ze daar als instituut nu zelf mee om?
<br>Aan ons om als kerkgemeenschap het kruis op te nemen. Maar ook de maatschappij mag haar verantwoordelijkheid niet ontlopen. Hoe vangt zij slachtoffers van incest en seksueel geweld op? Hoe pakt zij de daders aan? En houdt ook zij er geen dubbele moraal op na door, onder het mom van seksuele vrijheid, allerhande uitspattingen te tolereren? De media die nu bijna hysterisch over seksueel misbruik in de Kerk berichten, mogen zich ook daarover eens buigen.
Column