Niemand mag twijfelen aan de goede bedoelingen van kardinaal Godfried Danneels om mensen in nood te helpen. Achteraf beschouwd lijdt het evenwel geen twijfel dat hij een inschattingsfout heeft gemaakt door in te gaan op het verzoek van Roger Vangheluwe, de toenmalige bisschop van Brugge, voor een bemiddelend gesprek met diens neef en familie. Zoals bekend, misbruikte Vangheluwe zijn neef van diens vijfde tot achttiende jaar. Het slachtoffer zag er zijn hele verdere leven door gehypothekeerd. Begin april vertelde Vangheluwe de ware toedracht aan de kardinaal. Die stemde in met een verzoeningspoging tussen de bisschop, het slachtoffer en diens familie.
<br>Wat was de bedoeling daarvan? Het slachtoffer en zijn familie hadden zich ook kunnen wenden tot de commissie-Adriaenssens, die toen volop in de belangstelling stond. Of ze hadden naar het gerecht kunnen stappen. Het lijkt er evenwel sterk op dat de familie, die de zaak al twintig jaar binnenskamers had gehouden, tot verzoening wilde komen en daartoe de hulp van de kerkelijke hiërarchie inriep. Hoe dan ook, kardinaal Danneels kwam als een hond in een kegelspel terecht. Geconfronteerd met een getormenteerde familie en niet wetend in welke verwerkingsfase het slachtoffer verkeerde, werd hij met onduidelijke en tegengestelde verwachtingen geconfronteerd. Wie hem beter kent, weet dat Danneels altijd bereid is tot een pastoraal gesprek. Ook in de ontmoeting met Vangheluwes slachtoffer hanteerde hij een uitgesproken pastoraal register. Hij had het enkel over zonde en vergiffenis, een taalgebruik dat mijlenver afstaat van dat van de geseculariseerde samenleving, waar pedofilie zonder meer een misdaad is die leidt tot een veroordeling en zonodig tot de gevangenis.
<br>In haar weekendeditie van 28-29 augustus publiceerde De Standaard een transcriptie van het gesprek. Het slachtoffer had het opgenomen, achter de rug van een nietsvermoedende Danneels. En uitgerekend zijn pastorale aanpak wordt Danneels nu kwalijk genomen. De transcriptie maakt duidelijk dat de kardinaal de Kerk tegen verder onheil trachtte te behoeden. Tegelijk bracht hij Vangheluwe ertoe om – voor het eerst in 25 jaar – openlijk schuld te bekennen tegenover de hele familie. Dat alles kan evenwel nooit genade vinden in de ogen van de publieke opinie: een kind van vijf verkrachten, vergiffenis vragen, maar tegelijk aanblijven als bisschop, dat aanvaardt niemand.
<br>Dreef Danneels’ bekommernis voor de slachtoffers hem tot dat gesprek? Was het een soort van collegialiteit tegenover Vangheluwe? Of was het zijn overtuiging dat vergiffenis altijd mogelijk is? De kardinaal heeft altijd gezegd dat hij ervan overtuigd was dat er nadien nog een gesprek met de familie zou plaatsvinden. Dat is er niet gekomen. Het slachtoffer had blijkbaar een andere oplossing verwacht en trok naar de commissie-Adriaenssens. Dat leidde tot het ontslag van bisschop Vangheluwe, op wie een verpletterende verantwoordelijkheid rust en die nu dreigt kardinaal Danneels in zijn val mee te sleuren.
<br>Het is moeilijk te erkennen dat iemand die we zo hoog achten als kardinaal Danneels, een inschattingsfout heeft gemaakt. Dat betekent evenwel niet dat hij nu met alle zonden van Israël moet worden beladen. Zijn open geest, zijn milde kijk op het christendom en zijn onbevangenheid om ook in niet-christelijke milieus over God en over Jezus te praten, maakten hem de afgelopen decennia tot een alom gerespecteerd kerkleider. Maar blijkbaar gelden de wetten van de tijd ook voor hem. De media die hem eerst op een voetstuk plaatsten, zijn er nu als de kippen bij om hem ten gronde te richten.
<br>Vele gelovigen vragen zich af hoe het nu verder moet. De imagoschade die kardinaal Danneels heeft geleden, maakt hun verwarring alleen groter en laat hen verweesd achter. Wie in de Kerk heeft nog de moed en de kracht om te spreken?
Column