Daar is de zomervakantie weer, wat gaat de tijd toch snel. Almaar sneller, vinden sommigen. Ze klagen steen en been dat ze het druk, druk, druk hebben en dat de tijdsdruk almaar groter wordt. Het lijkt er inderdaad meer en meer op dat onze agenda en de digitale klok ons leven dicteren. In veel bedrijven krijgen werknemers almaar meer te maken met time management, flexibiliteitseisen en taken die in subhandelingen van minuten en seconden zijn opgedeeld. Zelfs postbodes, advocaten en rechters moeten hun gepresteerde arbeid meer en meer in concrete tijdseenheden specificeren en verantwoorden. Just in time-bedrijfsvoering noemen organisatie-deskundigen dat.
<br>Te midden van al die drukte en haastige spoed nemen we onze toevlucht tot de techniek. Ondanks haar bijna onbegrensde mogelijkheden blijkt die techniek toch een verraderlijk hulpmiddel te zijn. Zo hebben de meest vernuftige huishoudelijke toestellen en computers het werk van respectievelijk huisvrouwen en kantoorbedienden alleen maar versneld. Echte tijdwinst leveren ze niet op, integendeel, ze maken de tijd alleen maar ‘voller’. Het parool voor alle werknemers luidt: bijscholen, netwerken en in beweging blijven. Het resultaat is een groeiend leger van overspannen mensen die snakken naar rust. Hoewel… Gek genoeg wordt ook de in de vorige eeuw zwaar bevochten ‘vrije tijd’ in toenemende mate opgevuld met de meest uiteenlopende activiteiten.
<br>Betaald worden zonder te moeten werken: de droom is zo oud als de mensheid, maar pas in 1936 werd hij voor iedereen werkelijkheid. De invoering van de jaarlijkse betaalde vakantie betekende een heuse revolutie in het leven van miljoenen arbeiders. Eindelijk konden ze zonder loonverlies een beperkt aantal dagen rusten. Inmiddels is, naargelang het geval, die ene week vakantie uitgedijd tot twee, drie, vier of meer weken. Tijd om ons lichaam en onze geest rust te gunnen, denk je dan. Het merendeel van de bevolking gaat evenwel koortsig op zoek naar allerhande activiteiten om ook die vakantietijd zo goed mogelijk op te vullen. Verre, vermoeiende reizen, survivaltoerisme en andere ‘doe-vakanties’ zijn populairder dan ooit.
<br>Het lijkt er sterk op dat de hedendaagse mens er alles aan doet om de lege tijd te verdrijven. Dreigt er een moment van nietsdoen, verveling, of bezinning, dan zapt hij snel naar een of andere nieuwe opwinding. De Noorse filosoof Lars Svendsen, auteur van Filosofie van de verveling, is er nochtans van overtuigd dat de mens uitgerekend in de verveling zijn grenzen leert te overschrijden, omdat hij zich ten overstaan van de leegte ontdoet van zijn overtuigingen en meningen en zo tot nieuwe inzichten kan komen.
<br>Ook de Franse filosoof Henri Bergson (1859-1941) wees erop dat er naast de jachtige economische klok nog een andere tijdsdimensie in ons ligt opgeslagen. Het betreft de tijd van de verinnerlijking, de reflectie en de creativiteit, van de verwondering en het dagdromen. Precies die tijdsdimensie helpt ons te onthaasten, te ‘consuminderen’ en nieuwe wegen in het leven in te slaan, schrijft de Nederlandse Joke Hermsen in Stil de tijd. Om die tijdsdimensie te ervaren, is het volgens haar noodzakelijk dat we af en toe eens uit de economische tredmolen stappen en als het ware een pas op de plaats maken. Of, zoals Bergson het zegt: dat we ons leven op zijn beloop laten.
<br>We wensen alle lezers van kerk &leven een heerlijke vakantie toe. We hopen dat het hen lukt het leven even op zijn beloop te laten en het broze evenwicht te herstellen tussen de economische klok die ons voortdurend opjut, en onze biologische en mentale klok die hunkert naar vertraging en innerlijke rust.
Column