Als reactie op onze bijdrage over het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (ipb) – Veertig jaar op zebrapad in kerk & leven van 2 juni – schreef een lezer: „Na veertig jaar erkent het ipb duidelijk dat advies en inspraak in de Kerk op een laag pitje staan. Iets wat wij allang wisten. Groeten van een (nog) gelovige Vlaming.” Wellicht delen velen die ongezouten mening. Toch was de studie- en ontmoetingsdag die het ipb naar aanleiding van zijn veertigste verjaardag hield, zonder meer hoopvol. De malaise in de Kerk als gevolg van de schandalen in verband met seksueel misbruik werd niet uit de weg gegaan. De problemen en de onmacht waarmee het ipb kampt, werden met naam en toenaam genoemd.
<br>Opmerkelijk waren ook de pleidooien van ipb-voorzitter Josian Caproens en gastspreker Bert Roebben voor een diversiteit van ambten en een herziening van de criteria zodat, naast celibataire mannen, ook vrouwen en gehuwden ten volle hun verantwoordelijkheid voor de opbouw van de geloofsgemeenschap kunnen opnemen. Caproens kondigde ook een onderzoek naar ‘overleg in de Kerk’ aan. „We bevinden ons op een kantelpunt”, benadrukte ze. „De Kerk moet zich dringend hervormen en de basis erkennen als volwaardige gesprekspartner. Geloofsgemeenschappen moeten meer verantwoordelijkheid krijgen, niet alles hoeft van hogerhand te worden gestuurd. Het autoritaire spreken is geen waarborg voor de toekomst. Het geloof is er immers niet voor het instituut Kerk, maar voor de wereld, voor de mensen.”
<br>Klare taal, ongetwijfeld. Ingegeven door de allesbehalve rooskleurige situatie van het moment zullen sommigen opperen, en ze hebben niet helemaal ongelijk. Ook voor de Kerk geldt dat crisissen uitdagingen zijn. Uitdagingen om af te rekenen met een kwalijk verleden en om op een authentieke manier aan een nieuw huis te bouwen in een pluriforme samenleving waarin Kerk en geloof veeleer wantrouwen en hier en daar zelfs vijandigheid oproepen. In dat proces van wederopbouw, ontmoeting en opinievorming behoudt het ipb niet alleen zijn bestaansrecht, maar moet het, in het belang van de geloofs-gemeenschap, sterker en slagkrachtiger worden.
<br>Toegegeven, de geschiedenis van het ipb was niet altijd een succesverhaal. In de beginfase dreef het nog volop op de inspiratie van Vaticanum II. Maar aan het eind van de jaren 1980 en in de eerste helft van de jaren 1990 vielen er klappen in de Kerk. Door controversiële uitspraken van paus Joannes-Paulus II over het niet wijden van vrouwen tot priester, zijn weigering om het verplichte celibaat bespreekbaar te maken en de afzetting van de Franse bisschop Gaillot, was het ipb manifester in de media aanwezig. Maar tegelijk haakten veel rand-
<br>gelovigen ontgoocheld af. Het ipb werd voor hen maatschappelijk irrelevant. De desinteresse van het sociale middenveld voor puur binnenkerkelijke problemen holde het ipb verder uit, waardoor het in grote mate zijn maatschappelijke betekenis verloor.
<br>Daartegenover staat dat het ipb de dialoog met de kerkleiding gaande heeft gehouden, waardoor een polarisatie zoals in Nederland werd vermeden. Dat is alvast een mooi vertrekpunt om de huidige uitdagingen aan te pakken. Eén daarvan is ongetwijfeld het herwinnen van het vertrouwen van de maatschappelijke groeperingen en bewegingen die weliswaar van christelijke oorsprong zijn, maar zich door het binnenkerkelijke discours niet meer aangesproken voelen. Geen vanzelfsprekende opdracht, maar wel een noodzakelijke voorwaarde om vanuit een solide basis de Kerk te helpen omvormen door mensen aan te spreken in hun spirituele zoeken, door hen de eenvoud en de nederigheid van het evangelie te leren kennen en van hen mondige, geëngageerde en gevormde gelovigen te maken die handelen vanuit een vast vertrouwen in de kracht van het geloof.
<br>
Column