Stakingen en betogingen hebben zo hun onaangename neveneffecten. Een actie van de Brusselse politie deed me onlangs stranden in één van de Brusselse tunnels. Toen we eindelijk centimeter per centimeter bovengronds geraakten, liet ik mijn wagen zo snel mogelijk langs de kant. IJlings zette ik mijn tocht te voet verder. Zonder resultaat, want toch hopeloos te laat voor mijn afspraak.
<br>Elk nadeel heeft echter zo zijn voordeel. De terugweg naar mijn achtergelaten auto voerde me onverwachts nog eens langs de boekhandel waar ik in mijn ‘Brusselse jaren’ vaste klant was. Een groot spandoek met letters XXL sierde de gevel. Een universele aanduiding om de voorbijgangers te wijzen op de gevoelige uitbreiding van de winkelruimte. De etalage leek me meer dan verdubbeld. Voor de gelegenheid was die totaal ingenomen door een overvloed aan publicaties over die magische maand mei ’68.
<br>Nadien zou het nooit meer worden zoals voorheen. De verbeelding kwam aan de macht, de vrijheid werd tot hoogste ideaal geproclameerd en voortaan was het verboden om nog te verbieden. Als er iets is overgebleven van die studentenrevolte, dan is het ongetwijfeld die crisis van het gezag en de blijvende afkeer voor autoriteit.
<br>De storm die toen door de samenleving raasde liet ook de Kerk niet onberoerd. Dat kwam wellicht nog het pijnlijkst tot uiting in de manier waarop de encycliek Humanae vitae werd onthaald. Nooit eerder was een kerkelijk document op zoveel onbegrip gestoten. Nooit was het verzet in eigen rangen groter. Het verbod op kunstmatige geboorteplanning kon weinigen overtuigen en tastte het gezag van paus en bisschoppen aan. In brede lagen van de katholieke opinie groeide de impasse. Om de gewetensnood van vele katholieke echtparen te lenigen, werd een beroep gedaan op het persoonlijke geweten als ultieme toetssteen voor het morele handelen.
<br>Op veel andere terreinen dan de seksuele moraal zijn de uitdagingen en vragen sindsdien nog zoveel complexer geworden. Is de maatschappelijke consensus vaak ver te zoeken en moeten christenen hun weg zoeken. De oude regels doen het niet langer, de vertrouwde referentiepunten zijn weggevallen, moeten we met de Franse schrijfster Monique Hébrard vaststellen. In de Franse krant La Croix ziet ze ook hier het persoonlijke geweten als uitweg. „Het geweten is echter vertroebeld door de modes van de dag en door verlangens onderworpen aan de dictatuur van het ‘ik’. Er is veel werk te doen om het te verlichten door het licht van het evangelie en de schatten van de christelijke traditie.”
<br>Hébrard ziet hier een opgave voor de Kerk van de eenentwintigste eeuw. „Zij moet dringend plaatsen creëren waar gewetens kunnen worden gevormd. Plaatsen waar men begint met te luisteren, om vervolgens in dialoog te gaan om de weg van het leven te verlichten door een geduldige en respectvolle begeleiding.” Deed Jezus het trouwens niet op die manier? „Hij bood zichzelf aan als weg naar volle vrijheid en leven en Hij liet iedereen de keuze Hem al dan niet te volgen.”
<br>Een bekoorlijke gedachte, maar geen makkelijke. En misschien zelfs een tikje elitair. Hoe mensen inspireren en motiveren om hun geweten blijvend te vormen en er vervolgens elk handelen aan te toetsen zonder verkrampt te raken of in ademnood? Want de grens met het pure individualisme en het ‘ieder zijn waarheid’ is vervaarlijk dun.
Column