Vorige week begon Lieve Herijgers aan haar twaalfde vastencampagne als directeur van Broederlijk Delen. „Op dit kantelpunt in de geschiedenis ben ik geen optimist, want dan lijkt het alsof we nog alle tijd hebben, terwijl er nu heel veel moet veranderen. Een pessimist ben ik ook niet. Dan krijg je niets gedaan. Vandaar dat Broederlijk Delen nadrukkelijk voor activisme pleit.”
De motor die Lieve Herijgers al 28 jaar aan de gang houdt bij Broederlijk Delen is de inzet van sociale actievoerders en mensen-rechtenstrijders in het Zuiden. „Ze bouwen aan een wereld voor de komende generaties, al brengt dat hun eigen leven in gevaar. Daar word ik bescheiden en stil van”, zegt ze. „Wij werken hier hard, maar wel in alle veiligheid. Ook de vrijwilligers hier drijven me. Ze botsen vaak op structuren, maar investeren in solidariteit.”
– Is Broederlijk Delen sinds 1995 veranderd?
De organisatie bleef dicht bij haar kern, maar ging een andere taal gebruiken. Hadden we het in het verleden over ‘strijd en inkeer’ of ‘liefde en rechtvaardigheid’, dan zijn we nu explicieter. Sommige mensen schrikken daar misschien van, maar in een wereld die acuut op zijn grenzen botst, is dit nodig. Onze communicatie over ‘hardcore activisten’ trekt ook de aandacht buiten de Kerk en de ngo- wereld. We moeten nu een coalitie vormen van mensen en organisaties die opkomen voor een ander systeem. Zo bieden we ook tegengewicht aan de polarisering en het tegen elkaar uitspelen van groepen. We moeten niet bang zijn om onze comfortzone te verlaten en geconfronteerd te worden met andere ideeën. De diversiteit in de samenleving is groot, en wordt groter, en opgesloten raken in het eigen gelijk is niet de oplossing.
– In 2011 sprak u al over ‘de ethiek van het genoeg’. Is dat nu een ‘strijd voor het genoeg’?
Sterk dat ik het daar toen al over had, maar het sluit uiteraard aan bij de focus van Broederlijk Delen op herverdelen. Al geruime tijd bedoelen we daar niet meer mee dat we delen van wat we te veel hebben, wel dat we ons wereldwijd zo moeten organiseren dat iedereen zijn leven kan uitbouwen. Dat kan betekenen dat wij het met minder, maar genoeg zullen doen. Met een overtuiging alleen krijg je echter geen verandering, kom je niet dichter bij het Rijk Gods. Daarom draait onze campagne nu rond de zoektocht naar de 25 procent van de samenleving die de theorie in de praktijk wil omzetten en tegen de stroom in wil gaan. Uit onderzoek in de sociale psychologie blijkt immers dat volledige verandering mogelijk is als een kwart van betrokken mensen beweegt.
– Pleit u voor burgerlijke ongehoorzaamheid?
We geloven dat iedereen die in zijn leven iets radicaal anders doet, of het nu de keuze voor lokaal voedsel is of het verbinden met de strijd van mensen in het Zuiden, effectief meebouwt aan een andere wereld. Als we zien wat er in onze partnerlanden gebeurt, kunnen we niet in de pas blijven lopen. Lang dachten
„Persoonlijke en structurele verandering zijn twee zijden van dezelfde medaille”
we dat de oplossing voor de globale ongelijkheid was om in het Zuiden in actie te komen, maar herverdeling moet vooral hier gebeuren. Partners bevragen ons hier ook over. Ons verzet is echter altijd pacifistisch en met respect voor mens en planeet.
– Maakt de Kerk al deel uit van de 25 procent?
Er kan en moet nog heel wat gebeuren. Kijk ik naar het evangelie, dat mijn voedingsbodem vormt, dan was Jezus zonder enige twijfel een hardcore activist. Hij opent onze ogen voor het onrecht dat mensen treft en appelleert ons om er iets aan te doen. Ik stel ook vast dat heel wat vrijwilligers bij ons gedreven door hun geloof in actie komen.
Het instituut Kerk stelt zich eerder voorzichtig en terughoudend op. Het is goed om na te denken, maar moed is evenzeer aan te orde. En paus Franciscus was zeer duidelijk in de encycliek Laudato Si. Hij benadrukt de nood aan systeemverandering en roept ook op om in de verandering te gaan staan en je eigen leven onder de loep te nemen.
– Leeft u zelf volgens de ethiek van het genoeg?
Ik probeer het voor mezelf waar te maken, op het vlak van mobiliteit, voedsel, manier van leven en aankoopgedrag. De contemplatie daarover komt echter in het gedrang door mijn drukke leven, bij uitstek in de veertigdagentijd. Het voortdurend onderweg zijn is dan weer noodzakelijk omdat ik me zo verbonden voel met de partners in het globale Zuiden. Ik kan het werk niet voor hen doen, maar ik moet wel hun verhaal vertellen, als het moet overal in Vlaanderen. Broederlijk Delen denkt voortdurend na over haar keuzes. Die coherentie en authenticiteit motiveert veel jonge medewerkers om zich aan ons te verbinden.
Sommigen trekken het nut van individuele inspanningen in twijfel. Voor mij vormen de mensen die moeite doen om zelf te veranderen het draagvlak om druk uit te oefenen op beleidsmakers. Persoonlijke en structurele verandering zijn twee zijden van dezelfde medaille. De boodschap voor de politiek is dat oneindige groei niet meer het ultieme doel van de economie kan zijn. Dat is geen populaire boodschap voor politici, maar iedereen die verandert, helpt politieke wil creëren.