Lange weg van vriendschap?

De anglicaanse aartsbisschop en de paus, hier als collega-bisschoppen. © Belga Image

De jaarlijkse Gebedsweek voor de Eenheid onder de Christenen, van 18 tot 25 januari, toont niet enkel het verlangen naar meer eenheid, maar evenzeer de obstakels op de weg daarnaartoe. Of zoals kardinaal Jozef De Kesel het in de brochure bij de editie van dit jaar schrijft: „Steeds meer beseffen we dat de eenheid van de Kerk waarop we hopen en waarvoor we bidden een eenheid in verscheidenheid zal zijn. Maar tot hiertoe leidt de verscheidenheid nog niet tot eenheid.”
Vorige maand nog, meteen na de viering van de honderdste verjaardag van de Mechelse Gesprekken (het begin van een anglicaans-katholieke dialoog) publiceerde een informele gemengde groep van anglicanen en katholieken een oproep aan Rome om de anglicaanse wijdingen te erkennen. De in 2013 opgerichte Malines Conversations Group wil een aantal oecumenische problemen oplossen en stelt dat de apostolische brief Apostolicae curae uit 1896, volgens dewelke alle wijdingen in de Church of England „absoluut nietig en volkomen ongeldig zijn” wegens een breuk in de apostolische successie, vandaag achterhaald is.
Hun document Sorores in spe (Zusters in de hoop) werd op 15 december laatst gelanceerd tijdens een seminarie aan het Angelicum in Rome. „Waar we ooit uit elkaar gingen, stappen we nu samen in vriendschap en liefde”, concludeert het document, na een evaluatie van alle vormen van samenwerking en de vele gebaren van erkenning tussen anglicaanse en katholieke gezagsdragers. De groep merkt ook op dat de wijdingsliturgie in beide Kerken zeer gelijkaardig is en dat pausen en anglicaanse geestelijke leiders zelfs samen de zegen geven.
Rome bleef de voorbije decennia echter de harde woorden uit 1896 herhalen. Geïnterviewd door Catholic News Service, zei Brian Farrell, secretaris van de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Eenheid van de Christenen, dat het Vaticaan de dialoog van de groep niet ondersteunt. Tegelijk voegde hij eraan toe dat „wij erg verheugd zijn over het feit dat die vragen worden onderzocht in „Hardnekkig vastklampen aan identiteit bestendigt de verdeeldheid” de veranderende oecumenische context van vandaag en dat er zoveel werd bereikt in de anglicaans-katholieke relaties”.
Een andere dialooggroep, tussen orthodoxen en katholieken, publiceerde in 2018 een studie waarin historisch onderzoek de mogelijkheid van sacramentele unie en zelfs dubbele loyauteit – aan Rome en aan een eigen hiërarchie – van bepaalde gemeenschappen naar voren bracht. Is dat een mogelijke tussenoplossing om eenheid te realiseren?
Over de relatie met de anglicanen ligt de sluier van de beslissing van de meeste anglicaanse kerkgemeenschappen om ook vrouwen tot priester en bisschop te wijden, wat Rome resoluut voor onmogelijk houdt. Ook de beslissing om openlijk homoseksuelen toe te laten tot het ambt, is niet evident. Een naar het katholicisme overgekomen hoge anglicaanse geestelijke reageerde bitter op Sorores in spe en liet weten dat het „toegeven is aan feminisme en lgbt-ideologie”.
Tijdens de presentatie van dat document stelde de Britse katholieke zuster Gemma Simmonds dat veel katholieke vrouwen hoop putten uit de „moedige stappen van de anglicanen, die bevestigen wat er staat in de Brief aan de Galaten: ‘Het is niet man en vrouw, u bent allemaal één in Christus Jezus.’” Bij de verjaardag van de Mechelse Gesprekken merkte de Brugse theoloog Adelbert Denaux op dat nieuwe visies op bio-ethiek en gender de Kerken vandaag voor grote uitdagingen plaatsen. De discussie daarover lijkt heftiger dan die over sacramenten of christologie.
De toekomst? „Zich hardnekkig vastklampen aan de eigen confessionele identiteit bestendigt de zonde van de verdeeldheid”, zegt Adelbert Denaux. „Zolang de anglicaanse gemeenschap niet bereid is haar antiroomse DNA fundamenteel te hervormen en de rooms-katholieke Kerk haar antireformatorische DNA van een ‘monarchische kerkstructuur’ te synodaliseren, zal de volle sacramentele eenheid tussen beide tradities helaas een droom blijven.” Er is blijkbaar meer vereist dan het schrijven van consensusteksten.