In onze keuken staan enkele stoelen waarvan de bekleding versleten is. Dat is geen spectaculair nieuws en u vraagt zich wellicht af waarom dat hier moet worden gemeld. Wel, die stoelen illustreren een wereldwijd probleem. Omdat we graag op een duurzame manier met onze spullen omspringen, contacteerde mijn vrouw een bedrijfje dat zich specialiseert in het bekleden van meubelen. Wat zou het kosten om onze stoelen te herstellen? U raadt het al, ongeveer evenveel als nieuwe stoelen.
Het voerde mijn gedachten terug naar een soortgelijk moment. Het scherm van onze laptop was stuk. We zagen vooral strepen, hier en daar nog een flard tekst of beeld. Volgens de computerwinkel lag het aan de hardware, er moest een nieuw scherm in. Kostprijs: ongeveer de helft van een nieuwe laptop. Thuis probeerde ik met de moed der wanhoop het besturingssysteem te herinstalleren, niet makkelijk wanneer je scherm stuk is. Tot mijn verbazing lukte het en werkte alles weer prima. De winkel had dus een foute diagnose gesteld. Ze hielden duidelijk meer van nieuwe toestellen verkopen dan van oude een langer leven geven.
Laatste anekdote. Enkele jaren geleden, bij het kopen van nieuwe schoenen voor onze dochter, was de eigenaar van de winkel opmerkelijk openhartig. Hij vertelde dat sneakers voor jongeren zo worden gemaakt dat ze gemiddeld vier maanden meegaan. Aangezien de producenten ervan uitgaan dat jongeren drie paar schoenen hebben, moeten ze elk paar dus na één jaar vervangen. De wegwerpmaatschappij in haar ergste vorm.
Vandaag brengen we u een Dossier over herstellers. Het zijn mensen die ingaan tegen de tijdgeest. We zijn met z’n allen gewend geraakt aan een consumptiepatroon van kopen, verslijten, wegwerpen, opnieuw kopen. De herstellers geloven dat het anders kan. Ze willen onze spullen opnieuw een fatsoenlijke levensduur geven en
Vijftig miljoen ton elektronisch afval per jaar, dat is pure waanzin
vragen daarbij de steun van overheid en bevolking.
De meeste lezers zullen zich herinneren dat herstellen vroeger gewoon de norm was. Een uurwerk, radio of oven, voor alles was een reparateur te vinden. Die toestellen gingen daardoor vaak decennia mee. Ook kledij werd systematisch hersteld. Wie van u droeg als kind niet de kleren van oudere broers of zussen, al dan niet met een paar indrukwekkende lappen op knieën of ellebogen? Dat was de normaalste zaak van de wereld.
Vandaag is dat een pak moeilijker geworden. Kledij wordt zo goedkoop geproduceerd, overigens vaak in erbarmelijke omstandigheden, dat wegwerpen en vervangen goedkoper en aantrekkelijker is. Elektronica is zo klein en gevoelig geworden, dat herstellen amper een optie is. Bovendien zijn computers, tablets en smartphones al snel verouderd. De producenten brengen voortdurend nieuwe versies uit, telkens met spectaculaire snufjes die in de markt worden gezet als volstrekt onmisbaar.
Toch geeft de kleine, maar dappere schare herstellers zich niet gewonnen. Ze wijst ons erop dat het zo niet verder kan. Vijftig miljoen ton elektronisch afval per jaar, dat is pure waanzin. Met gerichte maatregelen kan de overheid de duurzaamheid bevorderen: een langere garantieperiode, een score voor herstelbaarheid op producten, betere normen voor wisselstukken, werk maken van lokale hersteldiensten. Er bestaat geen wonderoplossing voor dit wereldwijde probleem, dus hebben we nood aan een rist correcties op de wegwerpcultuur.
We kunnen ook zelf deel uitmaken van de oplossing. Kopen we het goedkoopste spul, of gaan we voor degelijk? Hebben we oog voor zelfstandige elektronicawinkels die ook zelf herstellingen uitvoeren? Laten we ons telkens verleiden om het allernieuwste toestel te kopen, of kan dat oude nog wel even mee? Een wereldwijde ommezwaai begint bij onze eigen, dagelijkse keuzes.