Het viel de voorbije weken opnieuw op hoe paus Franciscus er systematisch voor kiest om met de Kerk aanwezig te zijn in de wereld, liever dan het katholicisme te beperken tot louter religieuze en liturgische aangelegenheden. Eender welk thema de wereld beroert, de stem van de paus is altijd hoorbaar. Het is opmerkelijk dat uitgerekend een kerkleider een baken van moreel gezag is in een uitgesproken seculiere westerse wereld.
Neem nu de coronacrisis, wereldwijd de meest overheersende kwestie van deze tijd. Keer op keer plaatst de paus zich in de frontlinie van het maatschappelijke debat. Niet door zich de knowhow van een viroloog of vaccinoloog aan te meten, maar door de wereld aan te sporen zich van zijn nobelste kant te tonen. In een interview op een Italiaanse televisiezender roept hij leiders wereldwijd op hun ‘ik’ tijdelijk opzij te schuiven en ondubbelzinnig te kiezen voor meer ‘wij’. Hij wijst politici erop dat dit niet het moment is om onderling te concurreren of aan de eerstvolgende verkiezingen te denken, maar om eensgezind te strijden tegen het coronavirus. „Eenheid is superieur aan conflict”, beklemtoont de paus.
Ook over vaccinatie klinkt paus Franciscus ondubbelzinnig: „Ik geloof dat ethisch gezien iedereen zou moeten kiezen voor het vaccin. Dat is een ethische keuze, omdat je anders gokt met je gezondheid en je leven, maar ook met het leven van anderen.” Dat is een oproep waarachter wij ons graag scharen. Doe het voor jezelf, maar doe het ook voor anderen. Het coronavirus is een collectieve bedreiging die we enkel overwinnen als we eendrachtig en solidair zijn.
Een ander voorbeeld? Na de bestorming van het Capitool, het Amerikaanse parlement, sprak de paus scherp en helder: „Ik herhaal dat geweld altijd zelfvernietigend is. Niets wordt gewonnen door geweld en zoveel gaat verloren.” Opmerkelijk genoeg bestempelde hij de geweldplegers als „groepen die niet goed geïntegreerd zijn
We zijn als christenen geroepen de Kerk en de wereld mee vorm te geven
in de samenleving”. Integratie eisen we doorgaans van migranten, maar de paus wijst ons erop dat we zelf ook moeten integreren in wereld om ons heen. Een prikkelende gedachte die aanzet tot zelfreflectie.
Tegelijk deinst de paus er niet voor terug om zichzelf en de Kerk kritisch te bevragen. Zo verandert hij het kerkelijk recht opdat ook vrouwen kunnen worden aangesteld tot lector of acoliet. Dat roept bij ons een vreemd gevoel op, omdat vrouwen in onze contreien al tientallen jaren misdienaar zijn of voorlezen in de kerk. De Amerikaanse hoogleraar religie Phyllis Zagano, vorig jaar nog Klapstoelgast in Kerk & leven, verduidelijkt dat vrouwen weliswaar al sinds 1983 die taken kunnen uitoefenen, maar nu ook formeel in die lekenambten kunnen worden aangesteld. Zagano wijst er fijntjes op dat dat vereisten zijn voor een wijding tot diaken. Dat is momenteel een speculatieve bedenking, maar paus Franciscus doet zelden iets toevallig.
Hoe dan ook is het belangrijk dat de Kerk beseft hoe fundamenteel de emancipatie van de vrouw is. Dat vrouwen in de seculiere wereld gelijke kansen en rechten hebben als mannen, is geen modieus verschijnsel, maar een structurele en rechtvaardige evolutie die onomkeerbaar is. Waarom zouden we in de vrouwenstrijd niet de werking van de Geest kunnen zien?
De weg die paus Franciscus wijst is moedig en juist. De katholieke Kerk bestaat niet voor zichzelf. Ze maakt haar missie pas waar, wanneer ze helder en geëngageerd aanwezig is in de samenleving. We moeten als christenen niet bang zijn onze stem te laten horen, zowel in kerkelijke als maatschappelijke kwesties. Met het evangelie en de christelijke waarden als kompas, zijn we geroepen de Kerk en de wereld mee vorm te geven. Zwijgend de andere kant uitkijken brengt het rijk Gods niet dichterbij. Zoals alle christenen in elk tijdperk worden ook wij uitgenodigd om met twee voeten in de wereld te staan en er Gods stempel op te drukken.