Huiskerk zonder middernachtmis

Bij het gezin Vanmechelen-Vermeire is er elke zondag huiskerk. © Bertrand Goethals

Dat het dit jaar een ongebruikelijke kerst wordt, staat vast. Dat betekent niet dat de viering van Christus’ geboorte ongemerkt voorbij hoeft te gaan. Ook thuis kunt u immers uiting geven aan de kerstvreugde, zonder de middernachtmis na te bootsen in uw woonkamer. „Doe dat vooral niet”, waarschuwt Joris Geldhof die aan de KU Leuven liturgiewetenschappen en sacramententheologie doceert. „Wie thuis wil nabootsen wat er in de kerk gebeurt, komt bedrogen uit. Een verdunde middernachtmis in eigen huis gaat voorbij aan de intentie van die viering.”
Hoe moet het dan wel? „We bevinden ons in een moeilijke periode, dat valt niet te ontkennen, maar toch biedt deze tijd kansen om het evangelie te omarmen”, meent Joris Geldhof. „Er bestaan alvast mooie en zinvolle manieren om thuis de liturgie te beleven. Ik denk dan aan de smartphone-app die De Tiltenberg, centrum voor kerkelijke opleidingen in Vogelenzang, in de Nederlandse gemeente Bloemendaal, ontwikkelde om dagelijks het getijdengebed te bidden. Er zijn verscheidene manieren om daarmee aan de slag te gaan. Het kan met het hele gezin, in je eentje, in je fauteuil, of op een speciaal daartoe ingerichte plek in huis. Denk daarbij aan kaarsen, iconen en een kerststal om een bepaalde sfeer te creëren.”
Een plek voorzien in huis om dagelijks even met het evangelie bezig te zijn, helpt het vol te houden. Dat vergt immers tijd en moed, beseft Joris Geldhof, die graag een voorbeeld neemt aan de monniken. „Een monnik laat het werk vallen om zich naar de kerk te reppen en daar te bidden”, weet hij. „Op dezelfde manier kan het zorgvuldig inplannen van een gebedsmoment iedere gelovige helpen dat persoonlijk gebed vol te houden.”
In het gezin van Tim Vanmechelen en Joke Vermeire uit Eeklo gaat het gemoedelijker toe. Joke Vermeire is godsdienstleerkracht en maakt al jaren gebruik van de methode Godly Play om het evangelie op kindermaat te laten beleven. Tijdens de adventsperiode was dat niet anders. Haar vier „Wie thuis wil nabootsen wat er in de kerk gebeurt, komt bedrogen uit” kinderen sluiten elke zondag aan in hun huiskerk. De viering verloopt telkens volgens hetzelfde stramien. „Eerst bekijken we het evangelie”, zegt Joke Vermeire. „Ik laat de kinderen kennismaken met het evangelie op een manier die hen oprecht overkomt, zonder interpretatie. Vervolgens mogen ze knutselen. Dat is een manier om creatief om te gaan met het evangelie van de dag. We sluiten af met het lievelingsgedeelte van de kinderen, het feestje. Dan krijgen ze wat lekkernijen en ronden we de huisliturgie af.”
De aanpak van Joke Vermeire is niet uitsluitend geschikt voor kinderen. „De betrokkenheid in het geloof is een belangrijk element van onze huiskerk”, zegt ze. „Daarop staat geen leeftijd. Er zijn weliswaar livestreams van vieringen beschikbaar en daar mogen we dankbaar om zijn, maar als gelovige haal je daar pas echt iets uit wanneer je er ook daadwerkelijk mee aan de slag gaat. Al is het maar door een kaars aan te steken, de lezing mee te lezen en erover uit te wisselen. Het actief maken, houdt het vuur levendig.”
Evi Freson uit Sint-Truiden sluit zich daarbij aan. „Dankzij videoconferenties op zondag blijven de gelovigen in onze parochie verbonden met elkaar”, zegt ze. „Dat is participatief. We vragen alle deelnemers tijdens het Onzevader hun microfoons in te schakelen. Zo krijg je minder het gevoel dat je toeschouwer bent. In mijn gezin lezen we elk jaar het kerstverhaal voor en leggen we het kindje Jezus in de kribbe. Dat is een belevingsmoment waarmee we uiting geven aan ons geloof. Wellicht beleven we dit jaar kerst wat intenser als gezin.”
Voor Joris Geldhof is deze kerstperiode zonder vieringen geen gemiste kans. „De kerkvaders werden al geconfronteerd met quarantaines en besmettelijke ziekten”, zegt hij. „In ballingschap of op uittocht waren er ook geen liturgische vieringen mogelijk. Precies in dergelijke barre omstandigheden ontstond de nood aan gebed en verbondenheid onder christenen. Daar kunnen we veel uit leren.”