Ze is 39, mama van één en straks twee, woont in Schaarbeek en noemt zich ondanks haar Vlaams-Peruaanse roots „een echte Brusseleise”. Bovenal is Cindy Castillo echter een begeester(en)de en getalenteerde organist die nu al negen jaar missen opluistert in de basiliek van het Heilig Hart in Koekelberg. Op haar twaalfde ontdekte ze het orgel en met die queeste is ze nooit meer gestopt.
Cindy Castillo gelooft in het toeval. Op haar twaalfde passeerde ze in de academie een opvoering van een orkest met een orgel. „Het was een fenomenale ontmoeting”, herinnert ze zich. „Een schok, maar ook een vreugde om iets te vinden dat helemaal bij me paste. Mijn hoofd, hart en lichaam waren volledig in harmonie. Alsof ik binnentrad in mijn eigen wereld, mijn eigen universum.”
– Het orgel laat u sindsdien niet meer los?
Het orgel liet me toe mijn eigen weg te gaan. Ik gebruik daarvoor vaak het woord ‘queeste’. Het orgel maakte met tot wie ik ben. Door de intimiteit van dat instrument, het solitaire werk, de partituren en de composities die soms tot vierhonderd jaar oud zijn, kan ik de wereld en de mensheid ontmoeten en begrijpen. Het is iets magisch.
– Hoe kwam u als organist in contact met de basiliek?
Dat is mijn Peruaans kantje, vermoed ik. Ik geloof erg in het toeval en neem de dingen zoals ze komen. Vanaf mijn veertiende speelde ik missen in het Brusselse, soms zeven in een weekend. Ik studeerde in Brussel en Straatsburg, en was in 2008 artist in residence in de Concert Hall van de Japanse stad Sapporo. In Japan staan de orgels niet in de kerken, maar in de concertzalen. Die meditatieve en artistieke ervaring veranderde me ingrijpend. Na mijn studies aan het Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris wilde ik dat het orgel meer een instrument de scène werd, levendiger en verbonden met andere artistieke expressievormen. Na Japan wilde ik ook geen missen meer spelen. Toen ik echter in de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk aan het orgel zat, zei pastoor Jean-Luc Blanpain daarover: „Een organist speelt missen, wie anders?” Dat herinnerde me aan onze missie: missen spelen is een aspect van ons beroep. De pastoor wees me er ook op dat ’s anderendaags de kandidaturen voor organist van de basiliek werden ingewacht. Ik stuurde toen een e-mail en mocht me gaan voorstellen. De eerste keer dat ik er binnenstapte, was dus om op het orgel mijn examenstuk te spelen. Dat was indrukwekkend, maar ook grappig. Ik moest via een trap naar boven. Het was alsof ik mij in het Colosseum in Rome bevond waar de christenen voor de leeuwen werden geworpen. De enorme koepel pakte me helemaal in. Gelukkig was er een vriendelijke koster die me begeleidde tot het orgel. Na het examen ontmoette ik de ploeg van de basiliek. Iedereen was zo vriendelijk, dat ik zei dat ik klaar was om tot hun dienst te zijn. Zo is het gegaan.
– Als u in de basiliek het orgel bestijgt, wat doet dat met u?
Dat is magnifiek. Ik hou van spirituele omgevingen, kerken zijn dat uiteraard van nature. Het is hetzelfde gevoel als wanneer je een bibliotheek of een concertzaal bezoekt. Ik heb in mijn leven spiritualiteit nodig, net zoals ik muziek nodig heb om boven mezelf uit te stijgen. In de basiliek voel ik dat het gebouw bewoond is. Er
„Een nieuwe partituur spelen, is het begin van een nieuw verhaal”
is een aanwezigheid, een spiritualiteit die versterkt wordt door de overweldigende, specifieke architectuur. Het orgel bewoont die architectuur.
– Bent uzelf katholiek?
Ik ben katholiek opgevoed. Mijn ouders zijn erg gelovig, maar met een Zuid-Amerikaanse inslag: kleurrijk, gevoelig, maar ook mystiek. Die gevoeligheid draag ik mee. Net zoals ik gevoelig ben voor componisten als Johann Sebastian Bach die de heilige boodschap in zijn muziek probeerde te vertalen. Dat is hoogst inspirerend. Organist zijn bestaat uit diverse beroepen: je bent uitvoerder, schepper, leraar en pedagoog. Je bent echter ook liturgisch organist omdat het nu eenmaal deel uitmaakt van ons leven dat zich vaak afspeelt in de kerk. Het heeft ook iets missionairs, een missie in dienst van het erfgoed, van de cultuur, maar ook van een gemeenschap. Dat allemaal geeft me zin. Als orgelleraar (Cindy Castillo geeft les aan het IMEP in Namen, n.v.d.r.) wil ik dat mijn leerlingen alle facetten van de organist leren kennen. Het is een bijzonder rijk beroep, net zo rijk als er soorten orgels zijn. Het komt erop aan een orgel te vinden dat bij je past en waarmee je oprecht je emoties kunt communiceren en delen.
– U zoekt ook de limieten van de genres op. U speelt klassiek werk, maar u schuwt ook het meer experimentele, elektronische werk niet. Vanwaar die brede belangstelling?
Ik hou ontzettend van levende dingen. Ik ben geen componist, maar voer uit en interpreteer. Het is geweldig iets te ontdekken en te transformeren tot iets wat je op jouw beurt kunt vertellen en waarin je je eigen overtuiging, gevoel en intelligentie kunt leggen. Een compositie van Bach spelen, of van eender welke gestorven componist, is voor mij een levende handeling. Je probeert met die muziek van toen de mensen van vandaag te raken. Hedendaagse muziekstukken spelen is voor mij hetzelfde. Daarbij bevalt het me dat je die levende componisten kunt ontmoeten en als een kind de vreugde om het orgel kunt delen als een soort geschenk. Iemand die speciaal voor mij een partituur componeert en dat stuk voor het eerst spelen en delen met de mensen, is als het begin van een nieuw verhaal. Het voelt aan als een natuurlijke daad, het is geen bewuste keuze. Om emoties te kunnen overbrengen en om het mens-zijn te kunnen overstijgen, zijn menselijke ontmoetingen essentieel. Het maakt me gelukkig als ik mensen met belangstelling voor orgelmuziek kan raken. Mijn droom is echter om via het orgel te communiceren met heel veel mensen omdat dat betekenis heeft.