Hopen, verlangen, uitkijken, aftellen

Uitreiking van de communie in de Dom van Keulen, voortaan achter plexiglas. © KNA-Bild

Wordt het vanaf 8 juni opnieuw mogelijk publieke erediensten bij te wonen? Bij het ter perse gaan van dit nummer was er nog geen beslissing, maar hoe dan ook zal het onder strikte voorwaarden zijn. In samenwerking met virologische experts stelden de bisschoppen van België een draaiboek samen voor de katholieke vieringen, dat rigoureus zal moeten worden toegepast. Het werd voorgelegd aan de Nationale Veiligheidsraad.
Van alle Europese landen gingen enkel Polen en Spanje nooit over tot opschorting van publieke erediensten, al namen de overheden zowel als de bisschoppen zelf er beperkende maatregelen, bijvoorbeeld over het aantal gelovigen dat aanwezig mocht zijn en over de wijze van het uitreiken van de communie. In Duitsland hief het hooggerechtshof op 29 april het algemene verbod op wegens ongrondwettelijk. De situatie verschilt er per deelstaat. In Sachsen en Thüringen werd het kerkelijke leven al eind april hervat. In het (katholieke) zuiden zijn de overheden strenger dan in het (protestantse) noorden. In de Dom van Keulen worden slechts vijftig mensen bij de eredienst toegelaten, is reservering verplicht, zitten gelovigen verspreid over de enorme kerkruimte en wordt de communie uitgereikt achter een scherm van plexiglas.
In Nederland, waar de bisschoppen in maart zelf beslisten tot opschorting van de diensten, presenteerde de regering een gefaseerde herneming en mogen vanaf 1 juni dertig gelovigen aanwezig zijn bij religieuze bijeenkomsten. Vanaf 1 juli is het toegestaan dat honderd mensen een kerkdienst bijwonen, maar dat wordt afgeraden. Samenzang wordt ook afgeraden, omdat het een bron van besmetting kan zijn. Zangers verspreiden het virus immers tot zes meter ver. Ondanks de versoepeling van de maatregelen vinden velen in Nederland dat een online viering nog steeds een goed en verstandig alternatief blijft.
In het zwaar getroffen Italië werden de eucharistievieringen opnieuw toegelaten vanaf 18 mei, op voorwaarde Christenen, moslims en joden vragen heropening van gebedshuizen dat gelovigen een mondmasker dragen en afstand houden. Andere maatregelen waren er strenger dan in België. Zo konden er geen volwaardige kerkelijke begrafenissen worden georganiseerd. In het Verenigd Koninkrijk gingen sinds midden maart alle kerken daadwerkelijk op slot, de heropstart van het kerkelijke leven begint vanaf begin juni. De Ierse bisschoppen inspireren zich op andere landen en suggereren dat de priester de communie komt brengen in plaats van een communiegang.
Samen met Frankrijk is België een van de laatste landen waar de overheden perspectief boden voor de hervatting van de erediensten. Dat leidde tot enige wrevel bij een aantal gelovigen. De raad van Europese bisschoppenconferenties COMECE betreurde dat het recht op eredienst niet vermeld stond in het stappenplan van de Europese Unie voor het opheffen van maatregelen en pleitte voor een heldere en niet-willekeurige manier van herstel, met volledige eerbiediging van en in dialoog met de kerkelijke instellingen.
In een ontmoeting met minister van Justitie Koen Geens (CD&V) op 4 mei drongen de vertegenwoordigers van christenen, moslims en joden in ons land aan op heropening van de gebedshuizen. Tegelijk waren ze zich ervan bewust dat de gezondheid en de veiligheid absoluut prioritair zijn. De minister dankte de erediensten voor hun medewerking en de opvolging van de opgelegde maatregelen. De vertegenwoordigers vroegen op hun beurt de minister om in de regelgeving de religieuze aangelegenheden niet te plaatsen onder de categorie socioculturele activiteiten, maar te beschouwen als een apart en volwaardig aspect van de samenleving.
Bij het afsluiten van dit artikel was het nog niet bekend welke voorwaarden er komen en tegen wanneer. Wel is duidelijk dat hygiënische voorzieningen, een beperking van het aantal aanwezigen in een kerkruimte en het nemen van afstand van elkaar de komende maanden ook in de parochiekerken tot het ‘nieuwe normaal’ zullen behoren.