September wordt een drukke maand

In de vormselviering gaan sacrament en familiefeest samen. © Peter Verhaegen

Op 30 maart beslisten de bisschoppen van België dat de vieringen van het vormsel en de eerste communie, die voorzien waren tussen Pasen en Pinksteren, niet zullen plaatshebben. Vormsels worden verschoven naar september of oktober, eerste communies eveneens naar het volgende schooljaar. Zelfs indien de coronamaatregelen worden teruggeschroefd, zijn kinderen, zeker zesdeklassers, in juni immers druk met het afronden van het schooljaar. Elk bisdom hanteert echter andere richtlijnen.
Ook al weten de bisschoppen dat parochies of catechisten nu geen bijeenkomsten kunnen beleggen, toch vragen ze hen contact te houden met hun communicanten en vormelingen. Dat blijkt alvast bij de catechesegroepen die wij contacteren. Velen denken al aan het volgende werkjaar.
„Enkele weken geleden al vroegen we ons af of vormsel en communie wel konden plaatsvinden op de geplande data, wat enige deining veroorzaakte”, zegt Eric Seghers, pastoor in de pastorale eenheid Sint-Norbertus Meerhout-Laakdal. „Intussen is het stof gaan liggen en tonen ouders begrip, ook dankzij onze nieuwsbrieven, waarin we het standpunt van het bisdom rustig konden uitleggen. In onze parochies dachten we al aan een eerstecommunieviering tijdens een zondagsdienst. Hoe dan ook wordt september een drukke maand.”
„Een moeder belde me op en ik kreeg een wenende kandidaat-vormeling aan de lijn”, getuigt vormselcatechist Nicolas De Brauwer uit Vorst-Laakdal. „Voor kinderen is het uitstel ingrijpend en die reactie leerde mij hoe belangrijk ons werk is. Nu investeren we volop in digitale communicatie, zodat vormelingen thuis de catechese kunnen blijven beleven. Zullen ze echter straks samen met hun grootouders kunnen vieren? Het gaat immers niet enkel om het toedienen van een sacrament.”
Johan De Smet coördineert een vormselcatechesewerking in de nieuwe parochie in Sint-Niklaas en hij ontving meteen na de coronalockdown verontruste e-mails. „Intussen begrijpt „Als de geloofsopvoeding niet gebeurt in het gezin, gebeurt ze nergens” iedereen dat het niet anders kon”, zegt hij. „Met Skype planden de verantwoordelijken van onze vijf kerken de toepassing van de diocesane richtlijnen. Bij ons was het hoogtepunt steevast het weekend met de vormelingen, einde maart. Dat wordt nu een dag in september. We willen contact houden en impulsen blijven geven, maar de kinderen moeten voor de school al zoveel online. Er heerst onzekerheid, ook over de vorm van de viering, maar er is voldoende drive om de kinderen niet in de steek te laten. We blijven dus optimistisch.”
„De coronacrisis maakt duidelijk dat sacramenten steeds een lichamelijke dimensie hebben”, zegt theoloog en godsdienstpedagoog Bert Roebben. „De communie aannemen en het kruisje met zalf ontvangen, zijn nu niet mogelijk. Daarnaast is er ook een inhoudelijke kwestie. Zijn eerste communie en vormsel bewust gelovige keuzes of veeleer culturele feesten? In de seculiere media staat onmiskenbaar het feestelijke voorop. Zullen ouders bereid zijn in het najaar nog veel daarin te investeren? Zal de catechese in de herfst opnieuw worden opgepakt? De uitdagingen voor de parochies zijn alleszins groot. Vergeet niet dat sinds 8 maart in de parochies niet meer wordt samengekomen. Ondanks de talrijke goedbedoelde initiatieven om alles draaiend te houden, vrees ik dat we door leegte en woestijn moeten.”
De onderhoudspastoraal, zo menen theologen, krijgt een knauw door de coronacrisis. Het trio familiefeest-catechese-sacrament wordt losgekoppeld. „Als de geloofsopvoeding niet gebeurt in het gezin, ondersteund door de parochie, gebeurt ze nergens”, zegt Bert Roebben. „Dat kan gebeuren door terug te grijpen naar de basissymboliek, zoals een palmkruisje, maar ook door verhalen te vertellen. Meer dan ooit wordt nu onze spirituele veerkracht getest. Een gepersonaliseerd geloof zal zich nog nadrukkelijker doorzetten. Waar halen mensen echter voortaan de moed om persoonlijk te geloven? Dat wordt dé vraag.”