Feesten in tijden van lockdown

Kan de seidermaaltijd, hoogtepunt van het joodse paasfeest, ook digitaal? © Belga Image

Het voorjaar, en dan vooral de maand april, is de ‘sterke tijd’ in zowat alle wereldgodsdiensten. Het ene feest volgt op het andere. Aan het begin van de lente hadden diverse Aziatische religies zoals vanouds hun feesten. Het katholieke en protestantse Pasen, dit jaar op 12 april, is net voorbij. Het viel ook nog eens samen met het joodse paasfeest dat begon op 9 april en acht dagen duurde. Op 19 april vieren de orthodoxe en oosterse Kerken Pasen volgens de juliaanse kalender. Op 23 of 24 april begint de islamitische vastenmaand ramadan, voor moslims wereldwijd de sterkste tijd van het jaar. Eind april of begin mei, verschillend per land, vieren boeddhisten de geboorte, de verlichting en de dood van de Boeddha, meteen ook hun belangrijkste feest.
Dit jaar vallen door corona alle bijbehorende feesten in het water. Alle gebedshuizen sloten de deuren voor de duur van de preventiemaatregelen. Daarbij valt het op hoe snel de diverse religies ingingen op de vraag van de burgerlijke overheid, ook de veeleer gesloten groepen zoals de chassidische joden. Gelovigen van de diverse religies zien zich gedwongen hun ‘sterke tijd’ te vieren in het gezin, terwijl net het samenkomen in grote groepen en verbanden in kerken, moskeeën, synagogen en tempels kenmerkend is voor alle grote religieuze feesten.
De Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog, waarin verantwoordelijken van de diverse levensbeschouwingen elkaar ontmoeten, riep iedereen op zich te houden aan de restricties van de overheid. Hun gemeenschappen werd gevraagd goede voorbeelden van verbondenheid met elkaar te delen. De religieuze leiders vroegen ook aandacht voor de totale mens en verzoeken de overheid religieuze gemeenschappen te erkennen als sociale actoren.< Gelovigen zijn gedwongen te feesten in familiekring br>„Plotseling wordt van ons allen gevraagd nieuwe manieren te vinden om dat gemeenschapsgevoel te ervaren”, zegt Johan Vrints, stafmedewerker interlevensbeschouwelijke ontmoeting van ORBIT vzw. „Daarbij willen we het verbindende in de kijker plaatsen, met elkaar, maar evenzeer met leden van andere religies. Hoe beleven joden, orthodoxe christenen of moslims deze situatie? Mensen kijken nu veel meer televisie. Kan de publieke omroep erediensten van diverse religies uitzenden? Hij doet dat al gedeeltelijk. Een gemeenschap kan echter ook contact zoeken met lokale zenders om een korte bijdrage uit te zenden.”
Niet enkel katholieken gebruiken via Kerknet.be of andere platformen de mogelijkheden van het digitale tijdperk. Protestantse diensten, vooral uit Nederland, worden uitgezonden via de televisie of gestreamd. Tijdens de ramadan zullen Nederlandse moslims dagelijks het avondgebed uitzenden via een livestream. De Gentse imam Khalid Benhaddou geeft via YouTube antwoorden op prangende vragen van moslims over de beleving van de ramadan in deze coronatijd zowel als over religieuze kwesties, zoals of het virus een straf is van Allah.
„Mensen zijn niet minder bezig met religie, ze gaan vaker de nieuwe technologie gebruiken”, zegt Johan Vrints. „De bahai waren de eersten die de videoconferentiedienst Zoom inschakelden voor hun gezamenlijk gebed. Een Amerikaanse rabbijn ontwikkelde de digitale seidermaaltijd, het hoogtepunt van het joodse paasfeest in familiekring. Moslims denken aan het verbreken van de vasten, dat gepaard gaat met gebed, via Facetime of andere media. Bijzondere zorg moet uitgaan naar alleenstaande migranten, ook bij ons. Hun geloofsgemeenschap is vaak hun enige sociale netwerk.”