Als u ooit eens in de Parkabdij van Heverlee komt – bijvoorbeeld om in betere tijden een bezoek te brengen aan PARCUM, het museum voor religieuze kunst – hou dan even halt bij het graf van zanger Zjef Vanuytsel. In 1973 schreef die zingende architect het prachtige en aangrijpende lied Als de dood toch ooit moet komen. Daarin vertolkt hij lyrisch de gedachte dat iedereen gelijk is in de ogen van de dood: „Hij is toch eerlijk als geen een. Want hij kent geen onderscheid. En jij ook grote vent, met je opgespaarde geld en je vervloekte ijdelheid. Ook al heb je nu wat macht en buigt ieder naar je hand, voor hem ben je toch gelijk, hem kan je niet ontkomen.”
Een variant op die gedachte is nu actueel. Ook in de ogen van het coronavirus zijn we allen gelijk. Ook al zijn sommige groepen kwetsbaarder, iedereen kan nu worden besmet en mogelijks ziek worden, in het ergste geval zelfs sterven. Ieder van ons moet nu op zijn hoede zijn, de regels respecteren. Elke mens kan immers worden getroffen door een onzichtbare tegenstander. Het is een gedachte die ons nederig maakt, of toch zou moeten maken. Het universele karakter van ons mens-zijn wordt benadrukt door een gevaarlijk virus, dat nochtans niet meer is dan een sliertje DNA in een eiwitomhulsel.
Dat we gewoon allemaal mensen zijn, blijkt des te meer uit het wereldwijde karakter van dat virus. Nog maar enkele maanden geleden leek het een Chinese kwestie, maar inmiddels ontsnapt geen werelddeel of land er nog aan. Wie familie of vrienden heeft in verre landen, hoort verhalen die verrassend lijken op het onze. Een nicht die in een afgelegen streek in Colombia woont, liet weten dat ze zelfs daar in lockdown leeft. Familieleden in Australië vertelden in een videochat dat ook zij nu thuiswerken en dezelfde strikte regels volgen als wij. Onze dochter in Taiwan ging in quarantaine en moest noodgedwongen verhuizen. Ook u heeft wellicht dergelijke verhalen. Ook u kent het wedervaren van aanverwanten
Wereldwijd zijn alle mensen verbonden in de strijd tegen SARS-CoV-2
wier leven lijkt op het onze. Haast geen mens ter wereld ontsnapt aan deze beproeving. Wereldwijd zijn alle mensen verbonden in de strijd tegen SARS-CoV-2, zoals het coronavirus officieel heet.
Toch vinden sommigen het nodig zichzelf te verheffen boven anderen. Mensen die de regels niet respecteren, omdat ze menen zelf weinig risico te lopen. Staan ze ook stil bij de risico’s voor anderen? Mensen die forse winst willen boeken in tijden van schaarste. Vijftig euro voor een mondmasker, dat soort verwerpelijke praktijken. En dan zijn er ook die denken dat de ene mens meer waard is dan de andere. Die vinden dat ouderen, chronisch zieken of mensen met een beperking op de tweede rij komen bij medische verzorging. Dat bedden op intensive care of beademingstoestellen moeten worden voorbehouden voor wie jong en gezond is. Wat een pretentieuze waanzin.
Natuurlijk worden artsen en patiënten soms gedwongen tot moeilijke keuzes. Hoe ver ga je bij het redden van een leven? Welke medische beslissing neem je in een specifieke situatie? Dat zijn ethische vragen waarmee artsen altijd worstelen, niet enkel in deze bijzondere tijd. Die vragen zijn te belangrijk om ze over te leveren aan lieden die oordelen dat mensen ouder dan tachtig jaar niet langer aanspraak maken op de best mogelijke zorg. Rik Torfs noemt dat soort denken „een nederlaag voor onze beschaving”. Terecht.
Doe mij maar Zjef Vanuytsel, die een halve eeuw geleden al doorhad dat we finaal allen gelijk zijn. Niet ijdelheid en macht, maar naastenliefde en verbondenheid zijn de recepten die we nu nodig hebben. Hoe eindigde zijn liedje ook alweer? „Geef me dan ook duizend uren, om nog even met m’n vrienden, alles wat we samen deelden, voor een keer nog te beleven. Of geef me enkel nog wat tijd, om nog eens over haar te praten, om nog zoveel goed te maken. Maar kom me alsjeblief niet halen nee, als ik echt gelukkig ben.”
Hou het veilig en zorg goed voor elkaar.