Mededogen met wortels in de stad

De Begijnhofkerk opent de deuren voor multiculturele kunstprojecten. © House of Compassion

Wie de zeventiende-eeuwse Sint-Jan-Baptist ten Begijnhof betreedt, vlak bij het Brusselse Sint-Katelijneplein, stapt een statige kerk binnen waar alles erop wijst dat er bijzondere dingen gebeuren. Zo vonden in 2013 tientallen uitgeprocedeerde Afghaanse vluchtelingen er een onderkomen, van waaruit ze vervolgens acties ondernamen om een betere bescherming af te dwingen. Vandaag geniet de Begijnhofkerk bekendheid onder haar nieuwe (Engelse) naam, House of Compassion.
Motor van zo veel maatschappelijke inzet in deze Brusselse kerk was sinds jaar en dag priester Daniël Alliët. „De plaatselijke kerkgemeenschap staat vierkant achter zijn visie”, zegt projectcoördinator Evert Wouters. „Toen Daniëls pensioen naderde, stelden verscheidene vrijwilligers zich de vraag hoe ze zijn maatschappelijke engagement levendig konden houden en daaruit werd het project House of Compassion geboren.”
Compassion mag hier niet worden vertaald als ‘medelijden’, benadrukken de initiatiefnemers, maar als ‘mededogen’. „Het gaat veeleer om inleving en actie”, zegt Wouters. „Dat blijkt uit wat hier zoal gebeurt. We gaan na wat het daadwerkelijk betekent vluchteling of sans-papiers te zijn. We ondernemen geen acties voor vluchtelingen, maar met vluchtelingen en we betrekken hen bij alles wat we doen. Bovendien mogen ze hier hun stem laten horen.”
De jongste tijd bleef het veeleer stil rond vluchtelingen. Zo groeit het maatschappelijke idee dat de vluchtelingenproblematiek is weggeëbd. „Dat is beslist niet het geval,” weet Evert Wouters, „want België telt nog steeds tienduizenden sans-papiers. We denken na over manieren waarop we hun belangen kunnen blijven verdedigen. Het is een bijzonder cynische paradox dat zo veel mensen in ons land bereid zijn om keihard te werken, bijvoorbeeld in de bouwsector, maar niet aan de slag kunnen omdat ze geen papieren hebben. Dat leidt „Voor sans-papiers is het ontzettend moeilijk hun rechten af te dwingen. Ze hebben er al zo weinig” onvermijdelijk tot hedendaagse slavernij. Sans-papiers worden vaak aan het werk gezet op bouwplaatsen in Brussel zonder het minste wettelijke kader. Raken ze tijdens het werk gewond, dan lappen ze zichzelf op en werken ze voort, want ze hebben geen toegang tot medische zorg. Soms komen ze op de bouwplaats om en geen haan die ernaar kraait. Voor sans-papiers is het ontzettend moeilijk om hun rechten af te dwingen. Ze hebben er al zo weinig.”
Het House of Compassion is en blijft een kerk. Ondanks de culturele, sociale en maatschappelijke activiteiten die er geregeld plaatsvinden, is ze niet ontwijd. Daniël Alliëts visie was dan ook dat het evangelie in dienst moet staan van een samenleving waarin elke levensbeschouwing haar plaats heeft. Dat blijkt wanneer we een van de kapellen in de linkerzijbeuk bezoeken. Daar siert een gouden boom de wanden en het plafond. De takken spreken van de universele boodschap „behandel anderen zoals jij door hen behandeld wilt worden”, een gulden regel die je aantreft in elke levensovertuiging. Die openheid naar andere levensbeschouwingen, geworteld in de hedendaagse samenleving, is volgens Evert Wouters een van de mogelijke paden die de Kerk moet bewandelen om de toekomst vorm te geven. „Hier komen gelovigen over de vloer die overgelukkig zijn in hun parochie met haar verzorgde liturgie, maar die in deze kerk grote ogen opzetten”, zegt hij. „Brussel is dan ook een heuse grootstad met een bonte verscheidenheid en dat willen we weerspiegeld zien in deze themakerk.”
Het House of Compassion ging een samenwerking aan met het Gentse Museum Dr. Guislain, gespecialiseerd in de geschiedenis van de psychiatrie. Brusselse kunstenaars stellen er geregeld tentoon en de vrijwilligers achter het project bouwen er op hun beurt informerende tentoonstellingen. Ook vluchtelingen die zich in hun thuisland artistiek uitlieten, kunnen er terecht.