Aandacht voor een teder vliegje

De vertwijfeling van Mouchette, het hoofdpersonage in het gelijknamige toneelstuk van Gentenaar Arne Sierens, spat al in de openingsscène het publiek in het aangezicht: „Ik ben weer te laat. ’t Is proper. Mijn boekentas rap en voort. Wat moet ik nu weer zeggen? Dat ik mijn bus heb gemist? Dat pakt niet meer. Ik kan niet alle weken ongesteld zijn.”
Mouchette, gespeeld door Anemone Valcke, zoekt voor de zoveelste keer een smoes om haar laat komen op school te verklaren. Ze heeft dan ook andere hoofdbrekens. Amper veertien draagt ze de zorg voor haar aan drank verslaafde moeder en haar babyzusje. Van haar vader is geen spoor te bekennen. Mouchette (Frans voor vliegje) houdt zich overeind door onder te duiken in een fantasiewereld. Ze gebruikt die fantasie als een wapenschild tegenover Arsène (Wouter Bruneel), een man die vastgeklonken zit aan een wat groezelig verleden en nu door het heden tracht te huppelen. Letterlijk. Beiden zitten niet verlegen om een leugentje om bestwil.
Mouchette, de remake is een hernieuwing van het stuk waarmee Arne Sierens in 1990 de Taalunie Toneelschrijfprijs won. Hij vond daarvoor inspiratie bij de film van de Franse cineast Robert Bresson uit 1967. Die prent was zelf een verfilming van Toneelstuk Mouchette zet de zorg voor de jonge mantelzorger in de kijker La nouvelle histoire de Mouchette, een boek uit 1937 van de katholieke schrijver Georges Bernanos. De inmiddels zestigjarige Sierens capteert als geen ander het leven in al zijn grauwheid. Dat leven speelt zich bij hem doorgaans af in het Gentse, waar hijzelf leeft, werkt en rondzwerft, op zoek naar mensen. Sierens is Gent, dan verwondert het niet dat hij zich bedient van het kleurrijke plaatselijke dialect. Het bekt niet alleen makkelijk en het is vaak ook grappig, maar vooral, het grijpt geregeld zonder mededogen naar de keel en het hart. Ook in Mouchette, waarin hij de dramatiek van de jonge mantelzorger verweeft.
Samana, het gewezen Ziekenzorg, raakte eerder ook al in Kerk & leven het thema aan. Naar schatting zouden in Vlaanderen 20.000 tot 40.000 kinderen en jongeren, van vijf tot achttien jaar, mantelzorger zijn voor een van hun huis- of familiegenoten. Uit een enquête bij drie secundaire scholen in Hasselt bleek dat zeventien procent van de ondervraagde jongeren opgroeit in en gezin met een zorgbehoevende ouder, broer, zus of inwonende grootouder. Vaak is de school daar niet van op de hoogte. Met Mouchette, waaraan Samana zijn medewerking verleende, rukt Sierens dat thema uit de schaduw. Rauw en teder. (pv)