”Vorige week schreven we hier over de gelijkenissen tussen de Kerk in het noorden en de Kerk in het zuiden, zowel in eigen land als wereldwijd. We concludeerden: „We moeten beseffen dat veel van die verschillen finaal details zijn. Uiteindelijk zijn we allen volgelingen van dezelfde Christus en leden van één grote kerkgemeenschap.” Deze week wordt dat thema nog actueler, want we vieren de Gebedsweek voor de Eenheid van de Christenen.
Christenen wereldwijd worden opgeroepen om een week lang in het gebed aandacht te hebben voor de eenheid onder de volgelingen van Christus. Dat jaarlijkse initiatief wordt voorbereid door de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Christelijke Eenheid, in samenwerking met de Wereldraad van Kerken, de belangrijkste internationale christelijk-oecumenische organisatie. In haar huidige vorm bestaat de gebedsweek iets meer dan een halve eeuw, maar de eerste gelijkaardige initiatieven zien we al vanaf 1908. Initiatiefnemer toen was Paul Wattson, op dat moment nog anglicaan, maar kort daarna katholiek priester. Ook de Franse priester Paul Couturier speelde een belangrijke rol, door de gebedsweek nog wat meer oecumenisch te kleuren.
Bidden voor eenheid onder christenen is zonder twijfel een mooie gedachte. De verschillen tussen de christelijke Kerken zijn in de loop der eeuwen ontstaan door omstandigheden die inmiddels sterk zijn gewijzigd. Daardoor vragen gelovigen zich af of de opsplitsing nog wel relevant is. Tegelijk zijn er door de scheiding natuurlijk grote verschillen gegroeid in geloofsvisie en -praktijk. Die kunnen we niet zomaar onder de mat vegen.
De vraag rijst dus wat we eigenlijk verstaan onder eenheid. Willen we (terug) naar één Kerk? En welke moet dat dan zijn? De rooms-katholieke, zouden wij vanuit onze positie kunnen stellen, maar zo zien orthodoxen, protestanten of anglicanen het natuurlijk
Bidden voor eenheid leert ons beseffen wat we met elkaar gemeen hebben
niet. De kans dat al die Kerken worden opgedoekt om plaats te maken voor één nieuwe Kerk lijkt me ook niet zo groot. En eigenlijk is dat ook niet wenselijk. Misschien moeten we eenheid toch anders begrijpen.
Uiteindelijk zien we ook binnen de katholieke Kerk een grote diversiteit. Geografisch bijvoorbeeld, zoals we vorige week aantoonden. Maar er is meer. Zelfs in een kleine Kerk als die in Vlaanderen lopen visies, tradities en methoden ver uiteen. Ga op zondag maar eens naar een andere parochie en u ziet meteen verschillen. Of ga eens in debat met diverse ideologische strekkingen, van zeer behoudend tot sterk veranderingsgezind en alles daar tussenin. Onze rubriek met lezersbrieven getuigt bijna wekelijks van die tendensen.
Is dat een probleem? Niet noodzakelijk. Er moet zeker een stevig fundament zijn dat we met elkaar delen, maar niet elke kamer in ons christelijke huis moet er identiek uitzien. Afbakenen wat we delen en waarin we mogen verschillen, is moeilijker, maar ook belangrijker dan vasthouden aan een onrealistisch beeld van totale eenheid. Dat geldt zowel binnen de katholieke Kerk als tussen de christelijke kerken in de wereld.
Het is goed dat we deze week bidden voor eenheid, omdat het ons leert beseffen wat we met elkaar gemeen hebben. In deze Kerk & leven ontdekken we dat ook concrete gastvrijheid en samenwerking tot de mogelijkheden behoren. De verschillen tussen gemeenschappen verdwijnen daarbij niet, maar gelovigen overstijgen ze wel.
Paradoxaal genoeg kunnen we de eenheid pas bereiken als we de verscheidenheid erkennen. De eenheid onder christenen zal geen kwestie zijn van gedeelde structuren, van één gezag, van een onwrikbare pensée unique. De ware eenheid zal blijken uit onze bereidheid om ondanks de grote diversiteit toch samen christen te zijn in de grote wereld die ons werd toevertrouwd.”