Enkele jaren geleden had ik een boeiende ontmoeting met een Rwandese bisschop. We sneden onder meer het thema priesterroepingen aan. Vanuit mijn typisch West-Europese blik zag ik Rwanda als een land met talrijke roepingen en veel jonge priesters. Dat klopt, maar tegelijk is het bedrieglijk. Het aantal priesters per gelovige ligt er veel lager dan bij ons. Beschikken wij gemiddeld over één priester per 1.700 katholieken, dan moeten de Rwandezen het stellen met één per 6.000 gelovigen. Discussies over ons priestertekort krijgen dan toch een ander perspectief. Anderzijds, onze priesters zijn oud, de Rwandese zijn jong.
Opmerkelijk genoeg maakte de Rwandese bisschop zich zorgen over de motieven van zijn seminaristen. Wilden ze priester worden omdat ze zich door God geroepen voelden, of omdat het priesterschap hun sociale en economische positie zou verbeteren? Dat is dan weer een zorg die wij niet kennen. En zo bleven tijdens ons gesprek de verschillen tussen Noord en Zuid opborrelen.
Die verschillen zijn reëel, maar we mogen er ons niet op blindstaren. Bij het lezen van onze Voorgrond over het pan-Afrikaanse katholieke congres, ontdekken we ook markante gelijkenissen. De woorden van jezuïet Agbonkhianmeghe Orobator lijken wel uit een West-Europese context te komen: „De synodale weg die paus Franciscus wijst, is ook voor Afrika van belang. Makkelijk is dat evenwel niet. De Kerk is hiërarchisch en klerikaal. We zijn het gewend om antwoorden te krijgen van een klein aantal centrale gezagspersonen. Dat geldt voor de wereldkerk en dat geldt voor de Kerk in Afrika.” Een Kerk die werk maakt van overleg en een nieuw evenwicht zoekt tussen clerus en leken, dat klinkt herkenbaar, net als het pleidooi voor meer aandacht voor de vrouw in de Kerk.
Zo dichtbij en toch zo anders, zo anders en toch zo gelijkend
Verschil en gelijkenis treffen we ook aan in ons Dossier over de Kerk in Wallonië. Zo dichtbij en toch zo anders. Zo anders en toch zo gelijkend. Ooit was Vlaanderen een baken van katholicisme, terwijl de katholieken in Wallonië een minderheid waren. Ondertussen kende Vlaanderen een golf van ontkerkelijking en zelfs van antikerkelijke sentimenten. De Kerk in Vlaanderen is nu volop in beweging, met de vorming van grotere pastorale verbanden. Debatten over sluiting en herbestemming – of minstens nevenbestemming – van Kerken zijn typisch voor het noorden, maar klinken nauwelijks in het zuiden. In Wallonië blijven de parochies klein en talrijk, al moet nog blijken hoelang dat kan duren. Veel parochiepriesters zijn er inmiddels van buitenlandse origine, wat in Vlaanderen veeleer de uitzondering is.
In Vlaanderen zien we dan weer een sterkere katholieke positie in het onderwijs en de zorgsector, al is het profiel van vele instellingen een stuk wereldser geworden. Het cultuurchristendom is bij ons groter, maar net daardoor is het katholicisme hier soms lauwer.
Tegelijk moeten we beseffen dat veel van die verschillen finaal details zijn. Uiteindelijk zijn we allen volgelingen van dezelfde Christus en leden van één grote kerkgemeenschap. Ons geloof, onze sacramenten en onze gebeden zijn niet wezenlijk anders.
Al vele eeuwen is de mens geprogrammeerd om zich bewust te zijn van het verschil tussen mensen en groepen. Dat mag. Het christendom leert ons dat die verschillen ondergeschikt zijn aan een onverbrekelijke band: we zijn allen kinderen van dezelfde God. Die universele gedachte maakt een wereld van verschil in onze omgang met diversiteit. Vlaming of Franstalige, Europeaan of Afrikaan, we zijn allen anders, maar in de ogen van God zijn we allen gelijkwaardig. Vanuit dat besef kunnen we onze focus verleggen van wat ons scheidt naar wat ons bindt. Voorbij alle contrasten mogen we de overtuiging koesteren dat Hij werkelijk al zijn kinderen bemint.