Mag ik u even meenemen naar een verre toekomst? We strijken neer in het jaar 2058. Ik bevind me in een vergaderzaaltje van het ministerie van Bevolking. Tegenover me zit een driekoppige jury. Ze kijken me ernstig en bezorgd aan. De voorzitter kijkt boven zijn brilmontuur en gromt: „Mijnheer Vanmaercke, wij maken ons zorgen over u.” Ik nip even van mijn thee en antwoord: „Dat hoeft niet hoor, alles gaat prima met mij.” De voorzitter kijkt nog wat strenger, last een korte stilte in en vraagt dan nadrukkelijk: „Kunt u ons uitleggen waarom u nog leeft?”
„Omdat ik nog niet gestorven ben?”, probeer ik voorzichtig. Dat antwoord voldoet niet. „Mijnheer Vanmaercke, u bent vorige week 90 jaar geworden. U ontvangt al 23 jaar een pensioen. Bovendien lijdt u al 65 jaar aan reuma en sinds kort aan diabetes. Heeft u enig idee hoeveel dat alles de gemeenschap al heeft gekost?” Hij schuift me discreet een tabel toe waarop het antwoord staat. Het is een aardige som. Leven blijkt niet goedkoop te zijn.
Onverstoorbaar vervolgt de voorzitter zijn betoog: „In het jaar 2020 stemde het federale parlement een wet over het voltooide leven. Sindsdien kunnen mensen uit het leven stappen wanneer hun leven af is. Nodeloos lang doorgaan, met alle problemen en kosten die daarbij horen, is niet langer noodzakelijk. Een zegen voor de mensheid, mijnheer Vanmaercke.” „Ja maar, dat was toch louter op vrijwillige basis?”, fluister ik. „Dat klopt,” beaamt de voorzitter, „maar is het niet de hoogste tijd dat u – uiteraard geheel vrijwillig – de enige zinvolle keuze maakt? Laten we wel wezen, u heeft uw kinderen en kleinkinderen zien opgroeien, u had een boeiend leven. De meeste van uw generatiegenoten zijn er al lang mee gestopt. Een mens moet toch weten wanneer lang verandert in te lang? Stoppen in schoonheid, mijnheer, is dat niet de ware levenskunst?”
Ik durf hem niet meer aan te kijken.
Zouden sommige politici zich ooit afvragen of ze niet gewoon in de verkeerde richting lopen?
Hij schuift me een document toe. „Met dit formulier is het snel geregeld. Onze gecertifieerde arts kan volgende week al langskomen. U kunt de hele familie uitnodigen voor een mooi afscheidsmoment.” Bij het buitengaan legt hij amicaal een hand op mijn schouder: „Ik weet zeker dat u de juiste keuze zult maken. U ziet, wij nemen uw zelfbeschikking hier echt ter harte.”
We keren terug naar 2019. Is bovenstaand verhaal fictief? Uiteraard. Is het overdreven? Ongetwijfeld. Het is provocerend, misschien zelfs smakeloos. Toch moest ik het even kwijt. Het verhaal kwam spontaan bij me op toen ik politici hoorde pleiten voor medische hulp bij het voltooide leven. Dat klinkt positief, maar het betekent simpelweg dat een arts mensen helpt bij zelfdoding. Dat gaat in tegen alles waar geneeskunde voor staat en de overgrote meerderheid van de artsen zal er beslist niet mee opgezet zijn. Ethici van alle ideologische strekkingen huiveren en noemen het een gevaarlijk denkspoor. Toch circuleert het voorstel in alle ernst, gelanceerd door een partijvoorzitter. Zo ver is het dus gekomen.
Ook abortus staat opnieuw op de parlementaire agenda. Met uitzondering van Nederland heeft ons land de meest verregaande wetgeving inzake euthanasie en abortus. Telkens opnieuw blijkt het voor sommigen niet genoeg te zijn. Steeds weer gaat men een stapje verder. En nog een. En nog een. Altijd weer onder de vlag van ‘zelfbeschikking’, ook in situaties waarin betrokkenen niet (meer) in staat zijn een (evenwichtig) oordeel te vellen. Steevast worden in de media aangrijpende voorbeelden opgevoerd, die ons mentaal moeten meevoeren naar de volgende stap. Zal het voor sommigen ooit genoeg zijn?
Misschien moeten ze even omkijken. Dan zien ze dat het overgrote deel van de wereld niet volgt. Ze wanen zich ethische gidsen die moedig vooroplopen. Zouden ze zich ooit afvragen of ze niet gewoon in de verkeerde richting stappen?