”Paus Franciscus heeft duidelijk meer vertrouwen in de wijsheid van de groep dan louter in zijn eigen wijsheid. Ironisch genoeg toont dat aan dat zijn eigen wijsheid groot is. Daarom roept hij geregeld bisschoppen uit de hele wereld naar Rome om samen de grote uitdagingen voor de Kerk en voor de wereld te bespreken. Dergelijke synodes gingen eerder over het gezin (2014 en 2015) en over jongeren (2018). De gezinssynode leverde interessante conclusies op, al hinkten ze misschien wat achterop bij de realiteit. Of de jongerensynode ooit tastbare resultaten zal opleveren, is twijfelachtig (men vergeve mij die ongenuanceerde conclusie).
Waren die bijeenkomsten dan niet zinvol? Toch wel, want de gedachte dat de Kerk door velen wordt bestuurd en bevolkt en niet door één alwetende paus, is op zich al ingrijpend en belangrijk. Bovendien riep de paus vorige maand nog een synode bijeen, deze keer over het Amazonegebied in Zuid-Amerika. Dat lijkt voor ons een ver-van-mijn-bedshow, maar kijk, uitgerekend die synode zou wel eens de meest ingrijpende kunnen worden. En jawel, ze is ook relevant voor gelovigen in onze contreien.
De conclusies van de Amazonesynode liggen helemaal in de lijn van Laudato si’ (Geprezen zijt Gij), de encycliek van paus Franciscus uit 2015. De bisschoppen uit het Amazonegebied klagen de uitbuiting aan van mens en natuur. Ze bestrijden een economisch model dat louter is gericht op winst en eigenbelang, ten koste van velen en van de toekomst van onze planeet. Ze roepen op tot een individuele en gezamenlijke bekering, een andere manier van leven, op maat van de medemens, van de toekomstige generaties en van de leefbaarheid van de aarde. Hun inspiratie halen ze uit het Amazonegebied, maar het is zonneklaar dat de conclusies van toepassing zijn voor de hele mensheid.
Opmerkelijk is dat ook de Kerk zelf zich moet bekeren, luidens het slotdocument.
De Amazonesynode baarde geen wollige woorden, maar een concrete vraag om actie
De synodedeelnemers koesteren een Kerk die de kant van de zwaksten kiest, van kleine mensen die worden verpletterd door gulzig winstbejag. Het is de Kerk van Christus die haar stem laat horen. Een deugddoend geluid.
In dezelfde lijn valt het pleidooi voor pastorale bekering op. Er wordt een lans gebroken voor een Kerk die open staat voor verschillende volkeren, culturen en religies. Een Kerk ook die de inheemse volkeren erkent en een volwaardige plaats geeft.
Tegelijk wil de Kerk sterker aanwezig zijn op het terrein. Dat is niet evident in een regio waarin bisdommen groter zijn dan ons land en vaak slechts over enkele tientallen priesters beschikken, soms zelfs minder. Daarom pleit de slottekst ook voor de priesterwijding van gehuwde mannen, met name permanente diakens. Dat voorstel slaat specifiek op het Amazonegebied, maar de tekst vermeldt fijntjes dat sommigen een meer universele benadering vroegen. Als het regent in Latijns-Amerika, druppelt het bij ons.
Een expliciete vraag naar vrouwelijke diakens bevat de tekst niet, wel een uitdrukkelijke verwijzing naar dat debat. Paus Franciscus kan duidelijk goed tussen de regels lezen, want hij kondigde prompt aan dat de onderzoekscommissie naar het vrouwelijke diaconaat een tweede leven krijgt, met andere deelnemers. Komt er eindelijk beweging in die belangrijke kwestie? Door doorzettingsvermogen bereikt de slak de ark.
Deze synode baarde geen wollige woorden, maar een concrete vraag om actie. Als westerse Kerk krijgen we een les in waarachtig en evangelisch christen zijn. Het is goed om in het vermoeide Europa een radicale, authentieke en verfrissende boodschap te krijgen uit verre oorden. Nu is het aan paus Franciscus om de definitieve conclusies te formuleren in een zogenoemde postsynodale exhortatie. Het zou ons verbazen mocht Franciscus slappere koffie schenken dan de bisschoppen uit zijn continent.”