Inspraak

Standpunt

”Er is iets vreemds aan de hand met onze kijk op politieke machthebbers. Duizenden jaren lang was de macht in handen van een kleine groep, verkregen via wapengekletter en erfopvolging. De overgrote meerderheid van de bevolking had zo goed als geen inspraak en riskeerde lijf en leden in geval van protest of ongehoorzaamheid. De moderne mens beschikt – in een groot deel van de wereld – over verkiezingen waarbij iedereen exact één stem heeft. We bepalen nu zelf wie onze bestuurders zijn. Toch is er groeiend ongenoegen en hebben we het gevoel dat er niet naar ons wordt geluisterd. Moet het systeem ingrijpend veranderen?
Misschien beseffen we dat we als individu met één stem op bijna vijf miljoen stemgerechtigde Vlamingen niet echt zwaar wegen. Bovendien organiseren politici zich in politieke partijen die op hun beurt coalities sluiten. Zo krijgen we keer op keer regeringen of schepencolleges die er toch anders uitzien dan we hadden gehoopt en op de koop toe een beleid voeren dat niet (voldoende) overeenstemt met onze wensen.
Om de bevolking meer in-spraak te geven, pleiten sommigen voor participatieve democratie. In ons Dossier ontdekt u wat dat zoal kan betekenen. Burgers krijgen rechtstreekse inspraak, leveren ideeën of stellen mee een deel van de begroting op. Daardoor voelen ze zich nauwer betrokken, krijgt hun stem meer gewicht en kunnen ze zich ook tussen twee verkiezingen in laten horen.
Principieel valt dus veel te zeggen voor de participatieve democratie. In de praktijk loopt het moeilijker. Al bij al vinden we in binnen- en buitenland weinig geslaagde voorbeelden, zeker niet als we de diverse experimenten op de langere termijn evalueren. De betrokkenheid richt zich vaak op een specifiek project, maar eens dat is uitgevoerd, valt het niet mee om de inspraak structureel gaande te houden.< Principieel valt veel te zeggen voor participatieve democratie, maar in de praktijk loopt het moeilijker br>Bovendien wijst journalist Joël De Ceulaer, die recentelijk een boek schreef over de democratie, ons op een risico. Het zijn vaak hoogopgeleide en welvarende mensen die inspraak verwerven, terwijl andere groepen minder zwaar wegen. Misschien kunnen zij ook genieten van bereikte resultaten, maar hadden ze zelf niet liever andere keuzes gemaakt? Uiteindelijk betalen ze via hun belastingen ook mee voor de uitvoering.
Tegelijk blijft het wat vreemd, zelfs frustrerend, dat we op zoek gaan naar meer participatie terwijl we tegelijk ons middenveld laten verkommeren. De wijze waarop middenveldorganisaties vroeger honderdduizenden mensen betrokken en een stem gaven in het beleid was veel imposanter dan om het even welk experiment inzake participatieve democratie. Toegegeven, het is niet helemaal hetzelfde, maar de doeltreffendheid was ontegensprekelijk groter.
Nog zo’n paradox: de fusies van kleine gemeenten. Nergens staan de burgers zo dicht bij hun politici, nergens kunnen ze zo vlot en direct hun noden en ideeën aankaarten als in gemeenten met bescheiden inwonersaantallen. Toch wil men in naam van de efficiëntie juist die gemeenten opdoeken en laten opgaan in grotere verbanden. Worden mensen daar gelukkiger van? Sta me toe om tegen de stroom in te pleiten voor kleinere in plaats van grotere gemeenten. Het democratische vertrouwen en de betrokkenheid zullen er sterk door toenemen. Er zijn genoeg andere bestuursniveaus die werken op grote schaal.
Participatieve democratie is beslist een waardevol idee, dat de moeite loont om verder uit te diepen. Laten we er echter over waken dat de meerderheid finaal niet minder inspraak krijgt in plaats van meer en laten we de instrumenten die hun nut bewezen hebben niet te snel op de vuilnisbelt gooien. De democratie is te kostbaar om er lichtzinnig mee om te springen.”

Lees meteen verder

Ik ben nog geen abonnee

Krijg 1 maand toegang
voor €5
OF

Word abonnee
voor €52
tot eind 2024

Registreer je hier