‘In een religieuze traditie moet je levenslang wonen’

Klapstoel
Eric Holterhues
Directeur Oikocredit Nederland

Het Tijdschrift voor Geestelijk Leven wijdt op 9 november een symposium aan de toekomst van de spiritualiteit. De Nederlandse bankier Eric Holterhues (47) zal er spreken over zijn visie op een gezond financieel systeem en over de rol die de ignatiaanse spiritualiteit daarin speelt. „Ook een financiële instelling moet elke dag die eerste vraag uit de catechismus stellen.”

Als hij geen Nederlander was, prijkte Eric Holterhues deze week misschien niet op deze bladzijde, maar in ons dossier over theologen die een onverwacht beroep uitoefenen. „Ik richtte zelfs een groepje op met wat ik ‘verdwaalde theologen’ noem”, lacht hij. „Af en toe dineren we samen. Beroepstheologen vinden ons al te werelds, commercieel of pragmatisch, maar voor anderen blijven we altijd en overal volbloed theoloog.”

Eric Holterhues: „In je hokje zitten is makkelijk, maar het is mijn lot om er telkens uit te stappen.” © Aagjestudio
Eric Holterhues: „In je hokje zitten is makkelijk, maar het is mijn lot om er telkens uit te stappen.” © Aagjestudio

– U combineerde theologie en economische vakken. Hoe kwam u daarbij?
Ik begon aan theologie om priester te worden. Toen ik dat plan liet varen, maakte ik de studie af, maar om mijn kansen op de arbeidsmarkt te vergroten, volgde ik ook vakken uit de marketing, de economie en de communicatie. Of het botsende werelden waren? Net dat boeide me. Het verbinden van uitersten was en is belangrijk in mijn studententijd, in mijn actieve leven en in mijn spiritualiteit. Het zit ook sterk in het katholicisme, in de tegenstellingen tussen leer en leven, hart en verstand en de universele en de plaatselijke Kerk. In die spanning staan is heilzaam.
– Mogen we zeggen dat u in die zin toch verkondigt, ook al werd u geen priester?
Ik noem het liever bemiddelen. Een priester heeft een bemiddelende functie tussen God en mensen en tussen idealen en werkelijkheid. Ook tussen Kerk en samenleving hebben we bemiddelaars nodig. Jezus, de Godsmens, was de bemiddelaar bij uitstek en dat maakt het tot een taak voor alle christenen. Ik sta huiverig tegenover een maatschappijvijandig christendom en tegenover gemeenschappen die menen dat enkel het hier en nu telt.
Ook in het geloof zelf wil ik middenin het dilemma staan. Ik heb vrienden die een dominee tellen in hun kennissenkring. Ze vertelden me dat hij geloofde in de lichamelijke opstanding van Jezus en vroegen of ik dat ook doe. Ze verwachtten dat ik neen zou zeggen. Ik zei echter dat ik dat geloof, omdat Schrift en traditie het ons leren, maar dat ik tegelijk geen flauw idee heb wat we ermee bedoelen. In het hier en nu is de lichamelijke verrijzenis ontzettend moeilijk te vatten, maar dat wil niet zeggen dat het niet waar is.
– Welke weg legde u af met de ignatiaanse spiritualiteit?
Als priesterstudent volgde ik een retraite bij een jezuïet, die me zeer aansprak. Net zoals bij het katholicisme, of zoals elke religieuze traditie, moet je in die spiritualiteit gaan wonen, een leven lang, om ze enigszins te begrijpen. Je ontdekt voortdurend nieuwe kamers, waarvan sommige je beter liggen dan andere, „Na de bankencrisis kwam er regelgeving, maar naast normen horen waarden” maar enkel zo blijft een traditie vervullend voor je leven en voor je relatie met de Heer.
– Wat kan de ignatiaanse spiritualiteit betekenen voor de financiële sector?
Een financiële instelling is iets eenvoudigs. Ze bemiddelt tussen wie geld over heeft en wie geld nodig heeft. Zoals Oikocredit, een internationale coöperatieve vereniging die in Zuid-Amerika, Afrika en Azië investeert in projecten van microfinanciering en duurzame energie en landbouw om mensen de kans te geven uit de armoede te raken. Vanouds staan voor een financiële instelling risico en rendement centraal, maar een derde element is de positieve impact die het geld kan hebben. Die elementen in evenwicht houden vraagt om onderscheiding, om goede keuzes, een typisch element in de ignatiaanse spiritualiteit. Na de bankencrisis in 2008 kwam er regelgeving, die een soort afvinkcultuur deed ontstaat. De realiteit is echter ingewikkelder. Naast normen horen waarden. Net als elk individu moet een instelling zich daarom elke dag die eerste vraag uit de catechismus stellen. Waartoe ben ik op aarde? Wat is onze missie en strookt die met mijn bezigheden nu? Ook dat raakt aan de ignatiaanse spiritualiteit, die stelt dat je God present moet maken in het alledaagse.
– Hoe verbindt u in een gepolariseerde tijd?
Ik weet zeker dat de grote meerderheid van de mensen volstrekt niet gepolariseerd is. De meeste mensen staan in het radicale grijs en dat is geen lauw compromis, maar een heerlijke ingewikkeldheid, die het leven leuk en interessant maakt. Alleen krijg je die complexiteit en dat nadenken niet zomaar verwerkt tot een lekker stevige uithaal van honderdtwintig Twittertekens en klinken de mensen die zich bevinden aan de uitersten bijgevolg luider.
De kracht om te bemiddelen vergt wel voeding en stille tijd. Mijn geluk is een kerk om de hoek, met elke ochtend een mis. Of ik daar ook aan het werk denk? Ik ga in zekere zin ook namens Oikocredit naar de mis. Het mooiste vind ik de zending aan het eind, die ons uitzendt in vrede en ons eraan herinnert dat het de bedoeling is dat we dat waarmaken.

Lees meteen verder

Ik ben nog geen abonnee

Krijg 1 maand toegang
voor €5
OF

Word abonnee
voor €52
tot eind 2024

Registreer je hier