Levensbeschouwing

Op de website www.godsdienstonderwijs.be, beter bekend als Thomas, loopt een petitie tegen het voorstel om het aantal uren levensbeschouwing op de middelbare school te halveren. De actie is gericht tegen het voorstel dat Open Vld op de tafel heeft gelegd bij de onderhandelingen voor een nieuwe Vlaamse regering. Momenteel krijgen alle leerlingen in het secundair onderwijs twee lesuren per week een levensbeschouwelijk vak. De Vlaamse liberalen willen dat dus beperken tot één.
In het katholiek onderwijs volgen alle leerlingen – uiteraard – katholieke godsdienst. In het gemeenschapsonderwijs kiezen ze voor één van de erkende godsdiensten (de katholieke, de orthodoxe, de protestantse, de anglicaanse, de joodse of de islamitische) of voor niet-confessionele zedenleer. In alle netten samen volgden in 2018 liefst 346.421 leerlingen uit het middelbaar het vak katholieke godsdienst. Op de tweede plaats staat niet-confessionele zedenleer (59.421 leerlingen), gevolgd door islamitische godsdienst (26.575 leerlingen). Bij de andere godsdiensten gaat het om bescheiden aantallen.
Opmerkelijk is dat katholieke godsdienst ook hoog scoort in het gemeenschapsonderwijs, met bijna 21.000 leerlingen. Ter vergelijking: in hetzelfde net volgden een kleine 45.000 jongeren zedenleer en een goede 18.000 islam.
De liberale strijd tegen levensbeschouwing is ergerlijk puberaal. Blijkbaar maken de liberalen anno 2019 nog steeds een strijdpunt van de negentiende-eeuwse levensbeschouwelijke breuklijn tussen katholieken en vrijzinnigen. Antikatholieke emoties halen de bovenhand (mogelijk aangevuld met een aversie tegen andere godsdiensten, zoals de islam) en het vak godsdienst wordt blijkbaar beschouwd als een gruwelijke indoctrinatie van arme, weerloze jongeren.
In werkelijkheid is godsdienst bij uitstek een vak waarin jonge mensen grondig en kritisch leren nadenken over de fundamenten van het Levensbeschouwelijke vakken hebben het voordeel van de duidelijkheid en de eerlijkheid leven. Dat het vak wordt gedoceerd vanuit een bepaalde overtuiging, maakt het des te waardevoller. Het is niet vrijblijvend, het pretendeert niet de illusie van de neutraliteit. Het leert te kijken vanuit een perspectief, maar met oog voor alle andere perspectieven. Godsdienst wordt niet gedoceerd op een eiland, maar met twee voeten in een diverse wereld. Zo leren leerlingen zichzelf kennen in een groter geheel, waarbij ze finaal vrij zijn om eigen levensbeschouwelijke keuzes te maken.
Steeds opnieuw wordt daartegenover het vak LEF (Levensbeschouwing, Ethiek, Filosofie) opgevoerd, dat zogezegd neutraal is. Die neutraliteit is uiteraard een illusie. Niemand kan neutraal lesgeven over levensbeschouwing, omdat zowel de boodschapper als de toehoorder een overtuiging heeft, welke die ook weze. Levensbeschouwelijke vakken hebben het voordeel van de duidelijkheid en de eerlijkheid. Vandaar dat bijvoorbeeld ook veel moslims het vak katholieke godsdienst volgen, zij kunnen daarbij perfect inschatten vanuit welk perspectief die lessen worden gegeven en waar ze zelf staan. Overigens, ook de vrijzinnige koepel deMens.nu protesteert tegen de halveringsplannen en lanceerde op zijn beurt een petitie.
De media berichtten nogal kort door de bocht dat naast Open Vld ook de N-VA een uur levensbeschouwing wil laten vallen en dat CD&V weliswaar tegen is, maar zich niet al te hard verzet. In werkelijkheid is het pleit – op het moment van dit schrijven – nog niet beslecht. Vooral binnen de N-VA zouden de meningen verdeeld zijn. De vraag of er een uur godsdienst sneuvelt, zou wel eens kunnen afhangen van de houding van toekomstig minister-president Jan Jambon (N-VA). Is hij bereid de levensbeschouwelijke vakken op school te verdedigen? Het moment nadert waarop alle betrokken partijen en politici kleur moeten bekennen. We weten binnenkort wie levensbeschouwing de moeite waard vindt en wie niet.