De journalistiek was nooit een toekomstdroom, maar toch trad socioloog Amra Dorjbayar (31) ruim drie jaar geleden toe tot het team achter oorlogsjournalist Rudi Vranckx. Sindsdien verdiepte hij zich onder meer in Islamitische Staat, in Schild & Vrienden en de cocaïnehandel in Antwerpen. „In deze tijd is het een vorm van rebellie om de waarheid te proberen achterhalen.”
Amra Dorjbayar is behalve journalist een Antwerpse Belg met wortels in Mongolië, een bekeerde christen en een vrijwilliger die zich ontwikkelde in de gemeenschap van Sant’Egidio. Net als veel generatie- genoten lijkt hij daarnaast bij momenten vergroeid met zijn smartphone. „Selfies vind je op mijn toestel echter niet”, zeg hij. „Wel honderden screenshots van alle mogelijke informatie die relevant is voor mijn onderzoek.”
– U wordt soms ‘datajournalist’ genoemd. Is dat de journalist van de toekomst?
Ik krijg die stempel omdat het een relatief nieuwe discipline is binnen de journalistiek, maar zelf durf ik me niet zo te noemen. Ik werk met data en sociale media, maar ga net zo goed praten met mensen, dus ik zie mezelf veeleer als onderzoeksjournalist. Wel belangrijk voor me is dat goed bijeengebrachte data niet liegen, terwijl mensen dat wel doen, bewust of onbewust. De waarheid lijkt er steeds minder toe te doen. Ze zoeken is voor mij daarom een vorm van rebellie.
– Wordt het ‘waden door de modder van Twitter- en Facebookcommentaren’, zoals u het zelf verwoordt, u nooit teveel?
Het is niet prettig om bezig te zijn met de lelijke kant van het internet, maar wel ontzettend boeiend. Sociale media versterken onze natuurlijke neiging tot zwart-witdenken en polarisatie. Alles wat inspeelt op de zes basisemoties, van woede en angst tot walging en vertedering, krijgt een groter bereik en bepaalde politieke stromingen spelen daar erg goed op in. Het is zeer interessant om die mechanismen te ontleden.
Toen ik solliciteerde bij Rudi Vranckx, vroeg hij me waarom ik journalist wilde worden. Ik zei dat ik een journalistiek wilde bedrijven die het samenleven bevordert en hij antwoordde dat dat niet betekent dat je de waarheid mag verdraaien. Volgens mij bevordert net die waarheid het samenleven echter altijd, ook als ze ongemakkelijk is. Zodra we de vraag stellen hoe we moeten samenleven, zijn we het al aan het proberen. Een reëel gevaar is dat je op het internet terechtkomt in een filterbubbel, een echokamer van je eigen mening, waarin je het contact met de werkelijkheid verliest. In sommige wijken in de stad uit die bubbel zich zelfs fysiek. Er wordt veel overdreven en veel onderschat en de werkelijkheid is zelden het drama of het sprookje dat twee kanten ervan maken. Ik probeer de mens en de wereld te zien zoals ze zijn, zonder te verbloemen of kapot te kritiseren.
– Wat zou u graag onderzoeken, mocht u alle tijd van de wereld hebben?
Het gaat niet enkel
„Het is niet prettig om bezig te zijn met de lelijke kant van het internet, maar wel ontzettend boeiend”
om tijd, maar ook om toegang tot informatie. Ik stel me altijd voor dat alles wat ik me kan bedenken, bestaat. Op dit exacte moment worden ergens criminele daden gesteld die wellicht pas over tien jaar aan het licht zullen komen. Of het nu fraude, corruptie of onrecht betreft, als we nog beter worden in het opsporen van informatie, kunnen we belangrijke verhalen sneller uit de verborgenheid halen.
– U ontkrachtte onlangs de bewering van Doorbraak dat antireligieus geweld voor tachtig procent tegen christenen is gericht. Zegt dat iets over uw visie op christen zijn?
Het zegt vooral iets over mijn obsessie met cijfers. Telkens wanneer ik het cijfer hoor, zoek ik het meteen de bron op, los van wie het vermeldt of waar het over gaat. In dit geval bleek het een cijfer uit een niet bestaande studie die al tien jaar geciteerd wordt door belangrijke kranten, rapporten en een minister, maar het is in deze tijd niet ongewoon dat slecht onderzoek na een ketting van berichten plotseling een feit is. Onlangs las ik in Vlaamse kranten dat er op ons achterhoofd ten gevolge van overmatig smartphonegebruik een bot zou groeien. Aan de basis van het bericht lag een onderzoek met een zeer beperkte steekproef en slechts een voorzichtige hypothese over de invloed van moderne technologie. Zo gaat het voortdurend.
Dat gezegd zijnde, merk ik ook wel dat het christendom vandaag geregeld wordt geclaimd uit identitaire hoek. Bepaalde groepen dwepen bijvoorbeeld met christelijke symbolen. ‘Katholiek’ betekent echter ‘universeel’. In die zin zijn identarisme en het katholieke geloof letterlijk elkaars tegengestelde.
– Hebt u tussen de cijfers en feiten door nog tijd voor vrijwillig engagement?
Ik maak er tijd voor, omdat ik het nodig heb, ook als journalist, om in verbinding te blijven met het echte leven en de schoonheid te blijven zien. Zonder engagement dreig ik ofwel depressief te worden, ofwel een cynisch of onverschillig persoon. Het houdt me in evenwicht. Dat, en het gebed. Wanneer ik bid, verdwijnt alles wat door mijn hoofd raast en kom ik tot rust. En neen, ik bid niet met een app.