”Dat leren iets voor jongeren is, zit diep verankerd in onze gedachten. Kinderen leren lezen en schrijven als ze een jaar of zes zijn. Een schoolcarrière lang krijgen ze leerstof ingelepeld, wiskunde, taal en wetenschappen, of hout- en metaalbewerking, naargelang de studierichting. Almaar meer jongeren volgen aansluitend een opleiding hoger onderwijs en studeren dan als prille twintiger af. Dan lijkt de levensfase van het leren voorbij. Het is dan tijd om al die kennis en vaardigheden om te zetten in een beroep. Eerst leren, dan werken, zo lijkt het systeem ineen te zitten.
Dat klopt natuurlijk niet. In de praktijk blijven we een leven lang leren. Niemand wil een arts die niet op de hoogte is van nieuwe behandelingen of medicatie. Geen mens laat zijn auto repareren door een mecanicien die in de jaren 1980 is blijven steken. En wie zou het in zijn hoofd halen zich te laten bijstaan door een advocaat die al jaren geen nieuwe wetgeving meer bestudeert? Levenslang leren is een evidentie geworden. Wie niet op de hoogte blijft van de ontwikkelingen in zijn vakgebied, is een vogel voor de kat.
Geldt dat enkel voor de arbeidsmarkt? Nee, ook in ons dagelijkse leven leren we voortdurend bij. We leren een pc of smartphone gebruiken, we passen ons aan wanneer de overheid nieuwe regels uitvaardigt, we proberen in de keuken nieuwe recepten uit, we studeren na ons pensioen een nieuwe taal of volgen een cursus pottenbakken. We ontdekken elke dag iets nieuws. Leren stopt nooit. Wedden dat u vandaag al nieuwe dingen ontdekte?
Als we op al die terreinen voortdurend bijleren, waarom zouden we dat dan in ons geloof niet doen? Soms lijkt het wel alsof ons geloof zijn definitieve vorm kreeg rond de tijd dat we vormselcatechese kregen. Zou daar werkelijk niets aan toe te voegen zijn? Zijn nieuwe inzichten in het geloof niet mogelijk? Of is het de bedoeling dat we ook op dat terrein
Het gaat niet enkel om kennis, maar om het ontdekken van wat het geloof kan betekenen voor een mens
een leven lang leren?
In ons Dossier gaan we deze week op zoek naar levenslange geloofsverdieping. „De gangbare opvatting van catechese is dat volwassenen catechese geven aan kinderen”, zegt theoloog Didier Pollefeyt. „Die kinderen moeten de catechese volgen om een sacrament te mogen ontvangen. Eens dat is gebeurd, is het voorbij.” Die houding is weinig zinvol. Het vormsel kan nooit bedoeld zijn als een eindpunt, wel als een belangrijke stap in het leven. Dat leven valt daarna niet stil, het blijft in beweging. Zo is het ook met het geloof, of zo zou het toch moeten zijn.
In de Vlaamse bisdommen biedt het CCV, partner in christelijk vormingswerk, een waaier aan mogelijkheden. Er is een aanbod voor nieuwe gelovigen, voor gevorderden en voor mensen die na verloop van jaren hun geloof opnieuw willen ontdekken. Het gaat daarbij niet enkel om kennis, maar om het doorleefd ontdekken van wat het geloof kan betekenen voor een mens. Ook veel lokale geloofsgemeenschappen hebben een aanbod dat verdieping mogelijk maakt en aanmoedigt, zoals blijkt uit enkele voorbeelden in ons Dossier.
Mijn favoriete vorm van geloofsverdieping is catechese geven. Op het eerste gezicht ben ik daarbij degene die het geloof doorgeeft aan kinderen, maar in werkelijkheid is het evengoed andersom. Als catechist leer je van de kinderen en ervaar je de noodzaak om permanent je kennis, inzicht en beleving te verdiepen. Wie geeft, die krijgt. Zo werkt het in geloofszaken.
Geloofsverdieping is niet zomaar een toevoeging aan het geloof, het is er essentieel onderdeel van. „Reflecteren over geloof maakt deel uit van de gelovige ervaring zelf”, vat Didier Pollefeyt dat samen. Het geloof heeft maar zin wanneer we daar actief iets mee doen, niet wanneer we het louter passief koesteren als iets dat we ooit meekregen. Wat niet langer groeit, sterft een stille dood.”