Het perspectief op wat we ‘hemel’ noemen, kreeg de bisschop van Hasselt al aangereikt in zijn kindertijd. „Ik herinner me dat mijn moeder, na het overlijden van m’n zusje op elfjarige leeftijd, ons vaak troostte: ‘We hebben nu een engel in de hemel.’ Vandaag spreken we niet meer zo vaak over de hemel als vroeger. Hemelvaart van de Heer maakt helder dat ons leven hier op aarde een doortocht is en wijst ons het uitzicht op het eeuwige leven.”
„Mag ik u wat catechese geven?”, vraagt mgr. Patrick Hoogmartens innemend. Om er schalks aan toe te voegen: „Kan ik meteen oefenen voor mijn interview over Hemelvaart met Kerknet.” Hij troont me mee naar een icoon op zijn kast, „omdat een icoon beter dan wat ook de betekenis van die katholieke hoogdag duidt”.
Enthousiast duidt de bisschop: „Kijk, hoe de bergen in de handen klappen en de kruinen van de bomen wuiven, terwijl Jezus ten hemel wordt opgenomen. Het wordt voorgesteld als een haast kosmisch gebeuren. Centraal op de icoon staat Maria die de voeten op de grond houdt terwijl de apostelen verward rondkijken. Ze maakt duidelijk dat het avontuur van de verlossing, dat is aangevangen bij de geboorte van Jezus, nu bijna afgerond is, nu Hij opnieuw thuis komt bij de Vader, vanuit wie Hij met ons verbonden blijft.”
– Van Pasen en Kerstmis kennen de meeste mensen de betekenis. Bij Hemelvaart van de Heer is dat anders. Is dat feest het kneusje onder de katholieke hoogdagen?
Dat kun je wel zeggen, ja. Anders dan bij de andere hoogdagen is aan Hemelvaartsdag geen familiefeest gekoppeld. Bovendien schuift de kerkelijke betekenis in vele parochies naar de achtergrond, ook in mijn bisdom, omdat op die dag vaak de eerste communie wordt gevierd. Het valt ook midden in de vormselperiode. Tegelijk bezorgt die officiële feestdag velen een verlengd weekend, ideaal voor schoolfeesten, Vlaamse kermissen of een trip. Daarom houden heel wat mensen toch van Hemelvaart.
– Hoe moeten we die feestdag begrijpen?
De naam, in de volksmond Ons-Heer-Hemelvaart, zegt wat het is. We geloven dat onze Heer, Jezus, zelf ten hemel is opgevaren. De feestdag, veertig dagen na Pasen en tien dagen vóór Pinksteren, is helemaal ingebed in de dynamiek van de paastijd en drukt een wezenlijke dimensie van ons geloof uit. Na het paasmysterie van de verrijzenis en Jezus’ verschijningen is nu een einde gekomen aan zijn publieke leven op aarde. Het is meteen het eerste begin van de Kerk. Jezus is niet langer onder ons, maar Hij blijft van bij de vader in liefde met ons verbonden en zal ons met Pinksteren zijn Geest zenden. Hemelvaart is dus een hoopvol en beloftevol feest.
– Is het in die zin een houvast voor wie het noorden kwijt lijkt te zijn en hopeloos op zoek is naar zin?
Op het verhaal van zelfontplooiing en volstrekte autonomie dat velen vandaag hoog in het vaandel voeren, loopt de mens uiteindelijk vast. Omdat alles dan jouw verantwoordelijkheid is. Terwijl het geloofskader het leven net aanreikt als een gave. Het leven blijft ook een opgave, maar
„Leef zoals Jezus, beide voeten op de grond en je hart geworteld in Gods liefde”
tegelijk mag je je verbonden weten met Jezus, ook en meer dan ooit wanneer het kruis in je leven opdaagt. Dat geloof geeft ons leven voeding en zin, maar ook dynamiek. Het motiveert ons om ons in te zetten voor anderen. In de ander, vooral in de gekwetste mens, kunnen we in Bijbels perspectief iets van Gods nabijheid ervaren. Zo vinden we een dieper antwoord op de grote levensvragen van mensen vandaag. Niet enkel een psycholoog kan hulp bieden, ook ons geloof.
Hemelvaart is een oproep om vanuit en met het perspectief op de hemel ons leven op aarde onder de mensen te leven, zoals Hij heeft voorgedaan. Dat maakt diep gelukkig. In die zin helpt ons geloof ons stand te houden als er tegenslagen op ons pad komen en om onze kwetsbare medemens nabij te zijn. Voor de Kerk betekent dat dat zij in een steeds veranderende context moet zoeken naar nieuwe wegen van kerkgemeenschap vormen, bijvoorbeeld op het vlak van diaconie. Woont er in jouw straat een vluchteling? Zeg hem dan goedendag. Beetje bij beetje zal het ijs breken en open je de weg naar ontmoeting.
– U bent referent voor de jeugd. Heeft ons geloof jongeren iets te bieden?
Vast en zeker. De vele jongeren die bezorgd zijn om het klimaat kunnen zich laven aan het geloof om hun inzet vol te houden. Hemelvaart reikt het perspectief van verlossing en verbond aan, dat maar ten volle begrepen kan worden in een scheppingscontext, die gave zowel als opgave is. In zijn encycliek Laudato si’ roept paus Franciscus jongeren op handhavers te worden van de veelvormigheid van de schepping. Wanneer je inzicht krijgt in het mysterie van de schepping, ontdek je dat die samenhangt met de problematiek van armoede en onrechtvaardigheid.
Het is wonderlijk dat de Kerk op Hemelvaart ook de encycliek Rerum novarum uit 1891 in herinnering brengt, met de opdracht zorg te dragen voor de kwetsbare mens – ieder van ons is kwetsbaar – en erover te waken dat iedereen kansen krijgt. Dat houdt in dat we ons inzetten voor een rechtvaardige wereld, als correctie op een louter liberaal of communistisch denken dat veel mensen heeft verknecht en uitgebuit. De sociale leer van de Kerk brengt hier de nodige nuances, omdat ze vertrekt vanuit God die liefde is. Ons credo luidt niet: „Pak het er eens goed van”, maar „Leef zoals Jezus, beide voeten op de grond en je hart geworteld in Gods liefde”.