De tijd dat priesters of bisschoppen vanaf de kansel vertelden op welke partij de gelovigen wel of niet mochten stemmen, ligt ver achter ons. Niemand is daar rouwig om. Dat betekent geenszins dat de Kerk niet langer haar stem laat horen in het maatschappelijke en zelfs politieke debat. Paus Franciscus neemt zelden een blad voor de mond. Ook de bisschoppen van België willen uitdrukkelijk aanwezig zijn op het maatschappelijke forum. Op 26 april verscheen een opmerkelijk opiniestuk van hun hand in de kranten De Standaard en La Libre Belgique. Een samenvatting vindt u in deze Kerk & leven, de volledige versie op Kerknet.
De bisschoppen schrijven dat ze als christenen hun stem willen laten horen in het democratische debat en de katholieke gelovigen willen aanmoedigen tot een goede onderscheiding bij de keuzes die ze maken. De stellingen die ze zelf innemen, zouden we kunnen samenvatten als een oproep tot drievoudige solidariteit: solidariteit met de kwetsbaren, internationale solidariteit en solidariteit met toekomstige generaties.
Hoe ziet die solidariteit met kwetsbaren eruit? De bisschoppen verwerpen sociale ongelijkheid en armoede en vragen een eerlijke verdeling van de rijkdom. Opmerkelijk is dat ze uitdrukkelijk pleiten voor een sociaal gecorrigeerde markteconomie. Dat model, ook wel het Rijnlandmodel genoemd, is onder meer typisch voor landen als België, Nederland, Luxemburg of Duitsland. Het biedt een alternatief voor zowel het ongebreidelde marktdenken als een al te grote staatscontrole. De Kerk bewandelt dus de middenweg, „in dienst van de mens en in het bijzonder van de meest kwetsbare”. Daar hoort ook een oproep bij tot het „allergrootste respect voor het menselijke leven, in al zijn dimensies, vanaf het begin tot het einde”.
Ook internationale solidariteit is belangrijk voor onze bisschoppen: „De Europese gedachte dient verder te worden uitgebouwd.” Dat is een
De stellingen van onze bisschoppen zijn een oproep tot drievoudige solidariteit
duidelijke stellingname, die lijnrecht ingaat tegen hen die de Europese Unie willen slopen en zich terugplooien op het eigen land of volk. De bisschoppen vragen de Europese instanties „een echt politiek project” uit te bouwen. Ze wijzen ook op onze verantwoordelijkheid bij het verwelkomen en integreren van vreemdelingen en vragen ons „rekening te houden met de verwachtingen en toekomst van de mensen in de arme landen”. Terugplooien op zichzelf wordt uitdrukkelijk afgewezen. Onze naastenliefde mag zich dus niet beperken tot land-, volks- of geloofsgenoten.
Tot slot is er de vraag naar solidariteit met de toekomstige generaties. Met een verwijzing naar de encycliek Laudato si’ wordt erop gewezen dat de aarde het erfgoed is van de hele mensheid. „Ze is ons geschonken, maar is niet onze eigendom”, klinkt het in een jargon dat duidelijk personalistisch is. Wat houdt dat concreet in? „Samen met anderen willen we ons bezinnen over ons consumptiegedrag, in het bijzonder met betrekking tot voedsel, transport en energie.” De bisschoppen pleiten dus voor een levensstijl die geen hypotheek legt op het leven van de volgende generaties.
In een ietwat mysterieus geformuleerd zinnetje vragen de bisschoppen ook nog om „het spirituele voorrang te geven op het materiële”. Al begrijpen we wel welke richting die stelling uitgaat, een verdere concretisering is hier toch op zijn plaats. Hierbij dus een uitnodiging: de bisschop die dat thema wil uitdiepen, mag dat met veel plezier in Kerk & leven doen.
Het is goed dat de Kerk zich laat horen. In een tijdperk waarin marktdenken, winstbejag, hardvochtigheid en egoïsme luid van zich laten horen, is een tegenstem op zijn plaats. Een Kerk die ongegeneerd pleit voor solidariteit, naastenliefde, barmhartigheid, zorgzaamheid en spiritualiteit kan en zal veel harten raken. Ook buiten verkiezingstijden hopen we de stem van zo’n Kerk nog vaak te horen.