”Kathedralen en historische kerken zijn veelzijdige gebouwen. Ze zijn tegelijk ode aan God en prestigeproject van de mens. Gebouwd als eerbetoon aan de Allerhoogste, maar vaak ook een poging om zelf de allergrootste te zijn. Steden probeerden elkaar eeuwenlang de loef af te steken door groter, hoger, gewaagder en indrukwekkender te bouwen dan hun buren.
Wat de motieven ooit waren, vandaag zijn we blij dat ons oude continent bezaaid is met historische kerkgebouwen. Ze zijn het vlaggenschip van menige Europese stad en mensen komen uit de hele wereld om zich te vergapen aan hun architectuur, hun glasramen of hun kunstschatten. Aan sommige kathedralen schuiven mensen urenlang aan om een glimp van de inrichting te kunnen opvangen.
Neem nu de Notre-Dame in Parijs. Niet de Eifeltoren is het meest bezochte monument van de Franse hoofdstad, maar de kathedraal op het historische Île de la Cité. Elke jaar bezoeken dertien miljoen mensen uit de hele wereld het bouwwerk, met pieken tot 50.000 bezoekers per dag. Religieuze en culturele motieven lopen daarbij dooreen, net zoals ten tijde van de constructie.
Het was dan ook schrikken toen op maandag 15 april het rampzalige nieuwsbericht binnenliep dat de Notre-Dame in lichterlaaie stond. Via websites en sociale media kon de hele wereld het drama live volgen. Metershoge vlammen verwoestten een groot deel van één van de mooiste kathedralen ter wereld. De centrale torenspits stortte voor de ogen van de wereld in. Acht eeuwen geschiedenis dreigden in rook op te gaan.
„Notre drame”, kopte de Franse krant Libération de volgende ochtend, op een paginagrote frontfoto die het inferno tot in de huiskamers bracht. „Notre-Dame des Larmes”, vulde Le Parisien aan, terwijl Le Figaro het hield bij „Le désastre”. Woorden en beelden schieten altijd te kort wanneer
Dat het drama plaatsvond in de Goede Week reikt meteen een hoopvolle symboliek aan
de rampspoed regeert.
De Franse natie is geschokt, de wereld reageert solidair. Op het moment van dit schrijven is het te vroeg om de balans op te maken, maar dat de ravage groot is, lijdt geen twijfel. 2019 zal de geschiedenis ingaan als het jaar van de grote brand in de Parijse kathedraal.
Dat het drama uitgerekend plaatsvond tijdens de Goede Week reikt meteen ook een hoopvolle symboliek aan. „Breek deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem doen herrijzen”, zegt Jezus in het Johannesevangelie (13, 19), verwijzend naar zijn kruisdood en verrijzenis. Dat Bijbelcitaat ging door mijn gedachten toen de Franse president Emmanuel Macron, nog tijdens de bluswerken, verklaarde: „We zullen samen de Notre-Dame heropbouwen.”
Dat het noodlot soms hard toeslaat, is van alle tijden. Als Leuvenaar ken ik de beelden van een volledig verwoeste binnenstad, nadat de Duitsers op 25 augustus 1914 het centrum van de universiteitsstad moedwillig in de as legden. Vandaag ziet Leuven er stralender uit dan ooit. Steden, monumenten, gebouwen, kathedralen en kerken gaan al eeuwenlang ten onder in oorlog, natuurgeweld of brand. Telkens slaagt de mens in de opstanding van zijn erfgoed. Wat vandaag in as ligt, kent morgen nieuwe tijden.
Ook de Notre-Dame zal verrijzen. Niet in drie dagen, wellicht pas na vele jaren. Toch weet ik zeker: ook onze nakomelingen zullen haar kunnen bezoeken, talrijker dan ooit. Ze zullen er bidden, vieren, bewonderen. Er doorheen kuieren of gewoon even gaan zitten, een kaars branden of de ultieme vakantiefoto maken. Zoals alles op deze wereldbol zijn ook onze kerken vergankelijk. De eeuwigheid is geen enkel gebouw gegund. Toch is het einde van deze kerk nog lang niet in zicht. De Notre-Dame zal nog eeuwenlang het gezicht van de Franse hoofdstad blijven. Daar durf ik op te wedden.”