Over tolken tijdens een viering
In de parochie waar ik vroeger als priester dienstdeed, kwam Geert – een goede vriend van me – wekelijks naar de mis. Hij kende uitstekend doventaal. Geregeld bracht hij Frank met zich mee. Frank hoort volstrekt niets. Hij is heel sociaal en hij raakte goed ingeburgerd in het gezin van mijn vriend. Op zondag richtte mijn vriend zich tijdens de mis als tolk dan naar Frank, vooral tijdens de preek. Dat werk van mijn vriend Geert maakte altijd al een grote indruk op me en het maakte dat ook Frank een vriend van me werd.
Iets dergelijks overkomt me nu ook als bisschop in Brugge. Het doet me altijd veel plezier de doventolk te zien binnenkomen in de kathedraal, zoals afgelopen zondag tijdens de paasviering. Vóór de eucharistie vraagt die vrouw me dan vriendelijk naar mijn uitgeschreven preek. Op die vraag ben ik inmiddels voorzien en dus heb ik er steevast een kopie van op zak, zodat ze zich als doventolk nog even kan voorbereiden. Zelf beschouw ik dat vertaalwerk als een groot geschenk, want gebarentaal slaat de brug met mensen die er anders niet zouden bij horen. Het is ook een welsprekend signaal voor alle aanwezigen in de kathedraal. De tolk staat goed zichtbaar vooraan, de hele de gemeenschap – zonder woorden – dat een fysieke beperking geen uitsluiting hoeft te betekenen. Ook wie niet kan horen met de oren, moet toch erbij kunnen horen.
Wanneer de Kerk zelf muren zou optrekken, wanneer ze mensen zou uitsluiten, wordt ze ontrouw aan Jezus. Rond Hem was iedereen welkom. Bij voorkeur ieder die reden had om daaraan te twijfelen. In Jezus’ tijd wogen ziekte en beperking nog extra zwaar, want ze werden beschouwd als een straf van God. Naast de sociale en medische uitsluiting kwam er dus nog een religieuze afwijzing bovenop als
„Ook wie de doventaal niet begrijpt, ziet met eigen ogen waarover het gaat”
extra stigma.
Voor Jezus was dat onverdraaglijk. Zijn reactie was principieel. Hij stelde: „Wie ziek is, moet in naam van God worden opgenomen. Die mensen moet je verzorgen en zo mogelijk genezen.” Jezus’ leerlingen zagen daarin een teken van Gods aanwezigheid. Je kunt het meermaals lezen in het evangelie: „Doven horen en aan armen wordt de blijde boodschap verkondigd.” Dat goede nieuws wordt natuurlijk veel beter opgevangen wanneer iemand eerst de oren wordt geopend, maar alleen al de zorg, de aandacht en het respect voor de dove zijn al een getuigenis van het evangelie.
Na twintig eeuwen geldt dat allemaal nog veel meer. We beschikken tegenwoordig over een geperfectioneerde doventaal, die de inhoudelijke communicatie garandeert. Er is echter ook een andere communicatie. Zelfs wie de doventaal niet begrijpt, ziet met eigen ogen waar het om gaat: dat segregatie plaats moet ruimen voor communicatie. Daarvan zijn veel mensen getuige in de de kathedraal van Brugge. Ze merken dat er een brug wordt geslagen, dat er muren worden gesloopt, dat er verbinding groeit tussen mensen die vreemden waren voor elkaar.
Werkelijk, een doventolk betekent een groot geschenk, een teken van verbondenheid, waar onze wereld zo veel nood aan heeft.”