Palmzondag met Japanse hulst

Drie keer per jaar vreet een nieuwe generatie rupsen buxussen aan. © Edgard Verhasselt

Begin maart al lanceerde Johan Goossens, norbertijn en pastoor in Grimbergen, een noodoproep. Doordat de buxusstruiken in de abdijtuin aangevreten zijn door de rupsen van de buxusmot, moet hij op zoek naar een leverancier voor een paar duizend palmtakjes voor de vieringen van Palmzondag, dit jaar op 14 april. Ook elders zijn de palmtakjes dit jaar wellicht moeilijker te vinden dan voorheen. De buxusmot, een van oorsprong Aziatische, invasieve nachtvlinder, die per ongeluk in Europa werd ingevoerd en in 2012 voor het eerst in ons land werd aangetroffen, veroverde ondertussen immers zowat heel Vlaanderen. „Alleen in de polders in de Westhoek werd hij nog niet gezien, maar dat is hoogstwaarschijnlijk een kwestie van tijd”, zegt Wim Veraghtert van Natuurpunt.
Een buxusplant heeft in principe een goed recuperatievermogen. „Zelfs wanneer hij volledig kaalgevreten is. Alleen komt er in het geval van de buxusmot drie keer per jaar een nieuwe generatie eitjes uit”, zegt Veraghtert. „Een plant die seizoen na seizoen wordt aangevreten, overleeft dat meestal niet.”
Sinds vorig jaar geeft de website SOS Buxusmot informatie over hoe het diertje bestreden kan worden. „Je vindt zeker nog buxussen die er perfect uitzien. Bestrijden kan door ze meerdere keren per jaar te bespuiten. Sommige producten zijn heel schadelijk voor andere flora en fauna, andere enigszins schadelijk. Een gezonde buxus kost vooral veel tijd, energie en geld.”
Natuurpunt pleit er dan ook voor, net zoals De Helix, het Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu, om de buxus te vervangen door andere planten, zeker omdat buxussen eigenlijk weinig bijdragen tot de biodiversiteit. Maar wat dan met Palmzondag? „Liturgisch Alleen in de polders in de Westhoek werden nog geen buxusmotten gezien is het geen probleem”, zegt Pieter Stevens van de Interdiocesane Commissie voor Liturgie (ICL). In de liturgische kalender luidt het dat „tijdens de palmprocessie de deelnemers palmtakken of andere takken van bomen met bloeiend lentegroen dragen”. Pieter Stevens: „Voor de voorgangers kan het mooi zijn om echte, grote palmtakken te gebruiken. Parochies die zich zorgen maken over de buxus, kunnen echter ook voor de te wijden takjes op zoek naar een alternatief.”
Tuincentra prijzen vaak de Japanse hulst of ilex crenata aan, een plant die sterk lijkt op de buxus. Japanse hulst blijft ook groen, heeft fijne blaadjes en laat zich in vormen snoeien, maar staat niet op het menu van de buxusmot. De plant zou alleen sneller groeien dan buxus en dus vaker gesnoeid moeten worden. „In Nederland is intussen wel een vlieg aangetroffen die de ilex aantast”, zegt Wim Veraghtert. „De larven vreten de blaadjes aan en dat veroorzaakt vlekken, waaraan de plant weliswaar niet bezwijkt.”
Toch raadt Natuurpunt tuiniers andere, inheemse vervangers aan voor de buxus, die meer voedsel of nestkansen bieden voor vogels en insecten. Die zijn echter lang niet allemaal geschikt om er palmtakjes van te snijden. Palmzondag valt ten vroegste op 15 maart en ook dan moeten er groene takjes zijn. „Hulst is het hele jaar door groen. Er bestaan inmiddels varianten zonder stekels, maar dat zijn uiteraard weer planten die hier niet natuurlijk voorkomen”, zegt Wim Veraghtert. „Misschien kan het met liguster. Die is min of meer altijd groen en de variant die als haag wordt gebruikt, heeft vrij kleine blaadjes. Ik testte alleen nog nooit hoe lang de blaadjes aan de takjes blijven hangen wanneer je die afknipt.”