”Volgende week trekt kardinaal De Kesel naar Rome. Paus Franciscus roept immers de voorzitters van alle bisschoppenconferenties uit de hele wereld, zo’n 130 in totaal, naar het Vaticaan voor een nooit eerder gezien topoverleg. Waarover? Over een onderwerp dat de Kerk maar blijft achtervolgen, seksueel misbruik van minderjarigen door geestelijken. In het volgende nummer van Kerk & leven gaan we dieper in op die topbijeenkomst.
Het blijft pijnlijk te zien hoe nu al jarenlang en met de regelmaat van een klok nieuwe schandalen de kop opsteken. Op Wikipedia leverde dat inmiddels een afzonderlijke pagina op met liefst veertien landen waar misbruikschandalen in de katholieke Kerk boven water kwamen. Het probleem is dat men in andere landen al te snel denkt: „Dat is typisch iets voor het buitenland, bij ons gebeurt dat niet.”
Ooit dachten we dat in België ook, ondertussen weten we beter. In 2010 daverde de Kerk hier op haar grondvesten toen bleek dat toenmalig bisschop van Brugge Roger Vangheluwe jarenlang een neef had misbruikt. Meteen kwamen tal van andere misbruikverhalen aan het licht. De klappen die de Kerk in België toen kreeg, zinderen nog na. Toch was het ook het begin van een cruciale ommekeer. Tot dan toe had de Kerk hier gedaan wat ze op zo veel plaatsen in de wereld deed (en soms nog doet): de feiten met de mantel der liefde bedekken, de daders overplaatsen naar een andere parochie of school, de slachtoffers in de kou laten staan.
Dat alles veranderde vanaf 2010 drastisch. De Belgische bisschoppen leerden – met de nodige hulp van buitenaf – hoe ze met de situatie moesten omgaan. Slachtoffers konden terecht bij het Centrum voor Arbitrage of bij een van de tien meldpunten in de Kerk. Ze werden eindelijk gehoord en au sérieux genomen, ook al waren de meeste feiten al lang verjaard.
In tien jaar tijd evolueerde de Kerk in België van de meest foute houding naar de best mogelijke
De bisschoppen ontvingen velen van hen persoonlijk, aanhoorden hun verhalen, boden gemeende excuses aan. Schuld werd erkend en vergoedingen werden uitbetaald. Na decennia van verborgen pijn en opgeklopte woede kon eindelijk het proces van heling beginnen.
De bisschoppen en hogere oversten van België komen nu naar buiten met een syntheserapport. Dat biedt een overzicht van het gevoerde beleid. In een artikel op onze Voorgrond vindt u een samenvatting. De cijfers blijven pijnlijk om te lezen, maar de openheid biedt hoop voor de toekomst. In tien jaar tijd evolueerde de Kerk in België van de meest foute houding naar de best mogelijke.
Kardinaal De Kesel zal het rapport meenemen naar Rome. Veel andere landen kunnen er iets van leren. De Belgische aanpak is niet zomaar kopieerbaar naar elk ander land, maar de belangrijkste les is universeel: wees open, geef fouten toe, erken de slachtoffers, pak de problemen kordaat aan.
De moeilijkste verandering schuilt evenwel in de hoofden en harten. Met oprechte verontwaardiging vertrouwde de kardinaal onze redactie toe dat het in wezen om machtsmisbruik en klerikalisme gaat. Die analyse maakt ook de paus. Wanneer gewijde mannen zich uitverkoren wanen boven gewone mensen, gaat het inderdaad grondig fout. Dan worden gruwelijke misdaden afgedaan als kleine zonden. „Ik was geschokt toen ik van de slachtoffers vernam dat men priesters simpelweg overplaatste en niet meer omkeek naar de kinderen”, zegt de kardinaal daarover.
Laten we hopen dat ze ook in Rome goed luisteren naar zijn boodschap. Wijzer geworden door scha en schande heeft de Belgische Kerk vandaag iets te vertellen. De gruwel uit het verleden kan men niet meer uitwissen. We zijn het evenwel aan de slachtoffers verplicht lessen te trekken voor de toekomst. De hele wereldkerk heeft nood aan een ommekeer.”