Geen vonnis, maar een akkoord

Een bemiddelaar stelt zich neutraal op en laat oplossingen van de partijen komen. © Belga Image

Buren met een conflict, ex-partners die een regeling voor een echtscheiding moeten opstellen of broers en zussen die het niet eens raken over de toekomst van een familiebedrijf. In ons land hebben ze sinds 2005 een alternatief voor de rechtbank. Begeleid door een erkend bemiddelaar, kunnen ze zelf een akkoord onderhandelen. Dat gebeurde in 2017 ongeveer vijfduizend keer. Dat is niet weinig, maar het verdwijnt nog steeds in het niets bij het miljoen vonnissen en arresten dat Belgische rechters elk jaar bij benadering uitspreken.
Met een nieuwe wet wil minister van Justitie Koen Geens (CD&V) bemiddeling nu meer bekendmaken en promoten. De wet verplicht onder meer advocaten ertoe de partijen die hun hulp inroepen te informeren over het bestaan van bemiddeling en geeft rechters de mogelijkheid een zaak een maand te verdagen en de partijen zo te kans te geven eerst bemiddeling te proberen.
Volgens Wouter De Canck, advocaat in familierecht en (echtscheidings)bemiddelaar, zit het fenomeen ook los van de wet stilaan in de lift. „Ik ben actief in de bemiddeling sinds 1999. Pas de jongste vijf jaar neemt het aantal aanvragen merkbaar toe”, zegt hij. „Dat komt door de traagheid van het gerecht, maar ook en vooral doordat mensen die met een conflict zitten, hun lot in eigen handen willen nemen. Je mag de onzekerheid en de stress waarmee een gerechtelijke procedure gepaard gaat, niet onderschatten. Wanneer advocaten en rechters een zaak in handen nemen, zien mensen soms hun „Onderschat de stress niet waarmee een rechtszaak gepaard gaat” zorgen en belangen ondergesneeuwd raken. Zelf kon ik als advocaat niet goed om met emoties. ‘Mevrouw, het is allemaal zo erg niet’, zei ik dan, maar zo stel je mensen echter niet gerust.”
„Bemiddeling gaat een stuk dieper en geeft emoties een plek in een conflict”, vervolgt De Canck. „Het geeft alle partijen erkenning voor de inspanningen die ze voor een relatie leverden, of dat nu een huwelijk of een commerciële verbintenis was. Bij een conflict is de balans immers meestal in onevenwicht. Pas als dat wederzijds wordt erkend, kun je voort. Bemiddelen doet vertragen en je perspectief op een conflict veranderen.”
De bemiddelaar legt een lijst aan van wat er belangrijk is voor beide partijen en bewaakt vervolgens dat alles aan bod komt. „Ik geeft mensen ook informatie over de wetgeving en de rechtspraak over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld over financiële compensatie. Nooit echter stel ik een concreet bedrag voor”, zegt De Canck. „Wanneer mensen goed geïnformeerd zijn en hun rechten kennen, kunnen ze zelf beslissen wat in hun situatie een evenwichtig akkoord is.”
Een bemiddeling duurt gemiddeld drie maanden, in vijf of zes sessies van anderhalf uur. „Het doel is een oplossing waarin alle partijen zich erkend zien en die dus gedragen is”, zegt De Canck. „Dan worden afspraken ook nageleefd. Wanneer aan het einde de relatie tussen twee mensen hersteld is, niet als partners, maar wel bijvoorbeeld als ouders, dan is er goed gewerkt.”