”Laatst was ik te gast in een parochie, waar ik een vastenlezing mocht geven. Ik trof er fijne mensen, een enthousiaste ploeg, een gedreven en geliefde pastoor. Op het eerste gezicht een toonbeeld van een levendige, goed functionerende geloofsgemeenschap. Toch heerste er ook onrust. Zullen we dit volhouden? Wat als men onze pastoor hier ooit weghaalt? Hoe moeten we dan verder? Heeft dit alles op langere termijn nog wel zin? Die vragen zijn herkenbaar, ze leven in bijna alle parochies.
Veel priesters, zeker wanneer ze een dagje ouder worden, worstelen met de fundamentele vraag: „Wat na mij?” Ze weten immers dat de roepingen schaars zijn, dat het onzeker is of er ooit nog een opvolger komt. Heeft hun geloofsgemeenschap nog toekomst of zullen zij de laatste zijn die het licht uitdoet? Die twijfel knaagt en is vaak zwaar om te dragen.
De gelovigen kampen met dezelfde twijfels. Veel grijze haren en weinig jong volk, dat is de realiteit in vele parochies. Het ondermijnt de wil en de zin om door te zetten, om zich blijvend in te zetten, laat staan om nieuwe initiatieven te nemen.
Is moedeloosheid het kompas van de Vlaamse parochies geworden? Gelukkig niet. Laten we erover waken dat het nooit zo ver komt. Het is echt niet de eerste keer in de geschiedenis dat de Kerk een moeilijke tijd doormaakt. Zelfs lang vóór Christus worstelde het godsvolk met twijfels over de toekomst, zoals blijkt uit de eerste lezing van aanstaande zondag (zie bladzijde 18). Al duizenden jaren kennen gelovigen periodes van stevige tegenwind.
Wat kunnen we doen? Vanuit het beleid wordt ingezet op samenwerking in grotere verbanden. De precieze aanpak en terminologie verschillen van bisdom tot bisdom (pastorale eenheid, pastorale zone of nieuwe parochie), maar gaat dezelfde richting
Wat we hier en nu doen is op zich zinvol, los van wat de toekomst brengt
uit. Door samen te werken over de grenzen van oude parochiestructuren wil men werk maken van gemeenschappen die opnieuw groter en veerkrachtiger zijn. Het priestertekort wordt bovendien minder nijpend.
Dat alles kan de onrust natuurlijk niet op wonderbaarlijke wijze wegnemen. Ook in grotere verbanden blijft de vraag of er op termijn nog wel een toekomst is voor geloofsgemeenschappen in Vlaanderen. Alarmerende cijfers over minder doopsels, minder vormsels en kerkelijke huwelijken en bitter weinig roepingen versterken de vertwijfeling.
Hoe menselijk die twijfels ook zijn, we moeten ons daar overheen durven en kunnen zetten. Een Kerk die enkel over de toekomst piekert, vergeet hier en nu geloofsgemeenschap te zijn. Dat was meteen ook het antwoord dat ik gaf aan die parochie waar ik te gast mocht zijn. Heeft het allemaal nog zin? Absoluut wel, want zie ons hier zitten. We komen samen om te praten over ons geloof, om het samen te beleven en te verdiepen. Om met elkaar te debatteren, te vieren, te bidden, te zingen. Dat alles is zonder meer zinvol, ook als we niet weten hoe het later zal zijn.
Natuurlijk is het nuttig en nodig dat we nadenken over de toekomst, dat we strategische keuzes maken, dat we het parochielandschap van morgen organiseren. Dat we sterke ploegen vormen die niet afhankelijk zijn van één figuur. Die toekomstplannen mogen ons echter nooit beletten om ten volle te waarderen wat we vandaag hebben. Of mijn parochie over tien, vijftig of honderd jaar nog bestaat, kan ik met de beste wil van de wereld niet voorspellen. Ik weet wel dat ze nu bestaat.
We moeten een goede balans vinden tussen de toekomst plannen en vreugde vinden in het hier en nu. Wat u vandaag in uw gemeenschap doet, is op zich zinvol, los van wat de toekomst brengt.”